34. KINH NỀN TẢNG ĐỨC TIN
***
ĐỪNG ĐỂ BỊ CẢI ĐẠO
Tôi nghe như vầy. Có một hôm nọ, Phật và Tăng đoàn từng bước thảnh thơi, đến thị trấn tên Kê-sa-pu-ta của Ka-la-ma, nước Kô-sa-la. Hôm ấy, dân chúng cung kính, quây quanh hầu chuyện đức Phật. Có người thành kính vấn an sức khỏe. Có người cung kính đảnh lễ năm vóc. Có người lễ phép khoanh tay thưa hỏi. Có người lặng lẽ chăm chú ngắm nhìn tôn nhan đức Phật. Vài người trong họ bắt đầu thưa chuyện: O
- Bạch đức Thế Tôn! Có các Sa-môn và Bà-la-môn đi đến nơi này truyền đạo của họ, vị nào cũng dụ tất cả chúng con cải đạo theo họ, đồng thời nhiều vị buông lời chê bai, phê phán, khinh miệt các lời giảng dạy của các vị khác. Sự việc này làm chúng con phân vân: Vị nào tuyên bố sự thật chân chính? Đạo nào chân lý? Vị nào tuyên bố điều sai sự thật? Đạo nào không hợp chân lý cao quý? Chúng con nên theo đạo của người nào?
Đức Phật dạy rằng: “Này các thiện tín, các vị phân vân, nghi ngờ là phải và rất tất yếu. Trong trường hợp này, các vị không nên vội tin, bác bỏ quan điểm đạo nào, khi mà các vị chưa tìm hiểu kỹ đạo ấy thấu đáo”. O
MƯỜI NỀN TẢNG ĐỨC TIN LÝ TRÍ
Này các thiện tín, người Ka-la-ma, nhân đây Như Lai sẽ giảng giải về mười nền tảng của đức tin lý trí.
Một là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó là do truyền thuyết.
Hai là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó thuộc về truyền thống.
Ba là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó được nhiều người nhắc, hay tuyên truyền nhiều.
Bốn là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó được ghi lại trong kinh điển, sách vở.
Năm là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó là các lý luận siêu hình hấp dẫn.
Sáu là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó hợp với lập trường do mình chủ trương.
Bảy là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều đó được căn cứ trêndữ liệu đơn thuần.
Tám là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều ấy rất phù hợp vớiđịnh kiến của mình.
Chín là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều ấy được nhiều sức mạnh quyền uy ủng hộ.
Mười là, chớ vội tin một điều gì, chỉ vì điều ấy được nhà truyền giáo, đạo sư tuyên bố. O
THƯỚC ĐO LÝ TRÍ
- Này các thiện tín, khi nghe điều gì, hãy nên quán sát, suy tư, thể nghiệm, và chỉ khi nào, sau khi kiểm nghiệm, quý vị nhận thấy: “Những lời dạy này tốt lành, đạo đức, hướng thiện, chói sáng và được người trí đồng tình, tán thán. Nếu sống, làm theo các lời dạy này sẽ đưa ta đến hạnh phúc, an lạc ngay hiện tại này và về lâu dài” thì đến lúc ấy, hãy đặt niềm tin một cách chắc chắn và thực hành theo.
- Này các thiện tín, một khi tâm tham, sân, si, chấp thủ… đã được vứt khỏi nội tâm con người, thì con người ấy sẽ được hạnh phúc hay gặp bất hạnh?
Dân Ka-la-ma đồng thanh trả lời:
- Bạch đức Thế Tôn, những người như thế sẽ sống hạnh phúc.
Đức Phật dạy tiếp:
- Này các thiện tín, quả thật như thế. Khi các tâm lý tham, sân và si không còn chi phối, con người sẽ không khởi lên ý nghĩ, hành động sát hại, lấy của không cho, tình dục bất chính, nói sai sự thật, uống rượu, ma túy, đồng thời cũng không khích lệ người khác làm điều xấu ác. Như Lai tuyên bố sự từ bỏ ác giúp cho con người sống trong hạnh phúc, an lạc lâu dài. O
- Này các thiện tín, bỏ tham, sân, si và pháp nhiễm ô là thiện hay ác, là phước hay tội, có được người trí tán thán hay không?
- Bạch đức Thế Tôn, theo chúng con hiểu, bỏ tham, sân, si và pháp nhiễm ô là khuynh hướng thiện, là việc làm phước, bậc trí sẽ khen; người nào làm được sẽ tăng hạnh phúc, an lạc lâu dài.
Đức Phật tán thán:
- Lành thay, lành thay, dân Ka-la-ma, ghi nhớ lời Ta, mười điều nêu trên là nền tảng của niềm tin lý trí: Chỉ đến khi nào, quý vị suy tư, chiêm nghiệm, nhận thức xác đáng điều gì thực sự chân chính, lợi ích cho mình và lợi người khác thì mới đem lòng tin tưởng, làm theo. Đó là tiêu chuẩn của đức tin chánh, nên học hỏi theo.
Khi nghe đức Phật giảng dạy, phân tích, về đức tin đúng, dân Ka-la-ma vô cùng thán phục, cung kính đảnh lễ, phát nguyện trở thành Phật tử tại gia, siêng năng phụng sự Phật, Pháp và Tăng, giữ năm đạo đức, sống đời hạnh phúc. O
Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật. (3 lần, xá 3 xá) OOO
***