Kinh Phật cho người tại gia là tác phẩm được khởi xướng từ năm 2002, kể từ khi tôi trở về Việt Nam sau gần 8 năm tu học tại Ấn Độ. Thực ra, tác phẩm này được thai nghén từ năm 1994, ngay sau khi tôi biên soạn và xuất bản quyển “Kinh tụng hằng ngày”. Do vì bận rộn quá nhiều Phật sự, dù rất mong muốn, tôi đã không thể hoàn tất tác phẩm này trong vòng 2 năm, như đã dự kiến. Hơn một thập niên trôi qua, tôi mới có thời gian và điều kiện để hoàn thành công việc tuyển chọn, phiên dịch và ấn hành rộng rãi.

Nếu Kinh tụng hằng ngày là một tuyển tập 49 bài kinh từ hai truyền thống Phật giáo Nguyên thủy và Đại thừa, thì Kinh Phật cho người tại gia phần lớn được tuyển dịch từ kinh tạng Pali và một số từ kinh điển Đại thừa. Như tên gọi, bộ Kinh này chỉ dành cho giới Phật tử, vốn mưu cầu sự nghiệp, phước báu, hạnh phúc và chia sẻ hạnh phúc mình có cho những người hữu duyên.

Vì nhắm đến đối tượng người tại gia, trong quá trình tuyển chọn và biên dịch, tôi đã phân loại 62 bài kinh quan trọng thành 5 nhóm chủ đề: đạo đức, xã hội, triết lý, thiền định và Tịnh độ, nhằm đáp ứng cái “gu” tâm linh của người tại gia, vốn không thể ngang tầm với cái gu tâm linh của người xuất gia. Bộ Kinh Phật cho người xuất gia đang được biên dịch, đáp ứng nhu cầu tu học nâng cao và chuyên sâu cho những người xuất gia tu trọn thời gian, tu toàn diện, tu đúng pháp Tứ đế và tu có hệ thống.

Phần lớn các bài Kinh trong tác phẩm này rất phổ biến trong thời đức Phật nhưng có phần xa lạ với Phật tử Bắc truyền tại các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Hàn Quốc, Tây Tạng và Việt Nam. Lý do là vì các nghi thức tụng niệm tại Việt Nam phần lớn là phiên dịch từ các nghi thức tụng niệm bằng chữ Hán, do các Tổ sư Trung Quốc biên soạn, vốn chỉ nhấn mạnh phần thứ 5 của bộ Kinh này, đang khi bỏ qua 4 phần quan trọng khác, rất quan trọng cho việc xây dựng hạnh phúc của người tại gia ở kiếp sống hiện tại này.

Chủ đề 1 gồm 12 bài kinh về đạo đức, giới thiệu bao quát về bản chất và giá trị đạo đức trong việc xây dựng hạnh phúc cho con người và hòa bình cho thế giới. Từ 5 điều đạo đức đến 10 điều thiện, các bài kinh trong nhóm này trình bày bức tranh nhân quả đạo đức rất chuẩn xác và công bằng: Người thiện thì hạnh phúc, kẻ ác thì khổ đau. Tội hay phước, khổ đau hay hạnh phúc… đều được tạo ra từ động cơ và quyết định của con người. Do vậy, thay vì đổ lỗi cho Thượng đế, định mệnh kiếp trước, số phận hên xui, sự ngẫu nhiên hay nghịch cảnh, tốt nhất con người nên nỗ lực chuyển hóa nghiệp chướng, làm lại cuộc đời, vượt lên số phận, tái tạo hạnh phúc.

Chủ đề 2 gồm 14 kinh về các tương quan gia đình, xã hội và tâm linh. Ngoài chủ trương công bằng xã hội, bình đẳng giới, các bài kinh trong nhóm này còn đề cao vai trò của luật pháp và dân chủ trong việc phát triển đất nước. Tránh xa 12 cửa ngõ bại vong, gieo trồng 10 loại phước đức, đền trả 4 ơn nặng… là những lời dạy được đức Phật đề cao như dấu hiệu của đời sống văn hóa. Hòa hợp, hòa giải các tranh chấp và bất đồng là con đường tháo mở mọi bế tắc, bạo lực, hận thù, chiến tranh. Nhà vua ngoài việc “thượng tôn pháp luật” còn là người điển mẫu về đạo đức, phổ biến chánh pháp, bình ổn xã hội, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình.

Chủ đề 3 gồm 16 bài kinh về triết lý căn bản, bắt đầu từ kinh Chuyển pháp luân, vốn là phương pháp luận giải quyết khổ đau, một đóng góp to lớn của đức Phật cho nhân loại. Học thuyết duyên khởi, tương tác đa chiều là triết lý phủ định các quan điểm giải thích về nguồn gốc thế giới bao gồm duy thần, duy vật và duy tâm. Ba dấu ấn của thực tại “vô thường, vô tướng, vô nguyện” và sự thực tập vô ngã là triết lý giúp ta vượt qua các nỗi khổ niềm đau do chấp dính vào cái tôi và cái tôi sở hữu. Nền tảng đức tin chân chính, kiến thức và trí tuệ, thuyết minh và xác minh, những điều nên biết và các ẩn dụ triết lý… trong phần này giúp ta nhận diện bản chất khổ đau và giải quyết khổ đau theo bát chánh đạo. Theo đức Phật, giáo pháp của ngài nên được sử dụng như chiếc bè, đưa người từ bờ khổ đau sang bờ hạnh phúc; không phải để chấp lấy, bái lạy, dâng cúng trên bàn thờ. Khi còn khổ đau thì còn sử dụng giáo pháp để trị liệu. Khi khổ đau kết thúc, hành giả sống thong dong trong đời.

Chủ đề 4 gồm 14 kinh về thiền định và chuyển hóa. Một phân nửa trong các kinh này giới thiệu thiền định như cốt lõi thực tập trong đạo Phật. Thực tập thiền định bắt đầu từ việc làm chủ các giác quan, chánh niệm trong từng cử chỉ, quán niệm hơi thở ra vào, làm chủ thân thể, cảm giác, tâm tư và ý niệm. Nhờ thực tập thiền, ta sống an lạc trong giờ phút hiện tại, không chìm mình vào quá khứ, không rong ruổi về tương lai, tự tại yên vui bây giờ và tại đây. Thiền là cốt lõi của chuyển hóa. Ngoài thiền định, đức Phật còn dạy cách phát khởi tâm bồ đề, nuôi lớn từ bi hỷ xả, tu tập các pháp lành, tâm niệm về 8 điều giác ngộ của Bồ-tát và thực tập 7 phương pháp chấm dứt khổ đau. Con đường thoát khổ được đức Phật dạy thực chất là sự thực tập chuyển hóa, trên nền tảng nhân quả, rất thực tiễn và có kết quả nhanh chóng, bền bỉ.

Phần 5 gồm có 7 kinh về Tịnh độ, vốn rất quen thuộc với Phật tử Bắc tông, được sử dụng trong các khóa lễ tại Việt Nam. Kinh Phổ Môn khái quát về cuộc đời, hạnh nguyện và độ sinh của Bồ-tát Quan Âm. Kinh Dược Sư dạy nghệ thuật chuyển hóa tham, sân, si để mỗi người trở thành thầy thuốc tâm linh của bản thân. Kinh A Di Đà giới thiệu 5 phương diện xây dựng Tịnh độ gồm căn lành lớn, phước đức lớn, nhân duyên lớn, quán pháp âm và nhất tâm bất loạn. Sám hối sáu căn là nghệ thuật chuyển hóa gốc rễ khổ đau của 6 giác quan, trong khi Sám hối hồng danh là cách ta quy ngưỡng và lễ lạy các đức Phật, một mặt chuyển hóa nghiệp chướng, mặt khác tăng trưởng sức khỏe nhờ vận động toàn thân. Kinh Vu Lan và Kinh báo ân Cha Mẹ dạy và truyền bá văn hóa hiếu thảo, uống nước nhớ nguồn.

Kinh Phật cho người tại gia góp phần xây dựng một thế giới Cực Lạc, bây giờ và tại đây, bằng chính sự thực tập và chuyển hóa.

Vì tính chất toàn diện và hệ thống của bộ Kinh, tôi kính mong quý Phật tử tại gia nên nỗ lực không mệt mỏi, đọc tụng, nghiền ngẫm và ứng dụng trong đời sống thực tiễn. Nếu mỗi bài kinh là một toa thuốc tâm linh, có thể trị lành các chứng bệnh khổ đau thì tuyển tập các bài kinh này sẽ là nguồn dược chất vô cùng quý giá.

Mỗi ngày dành trung bình 30 đến 60 phút đọc kinh này với tinh thần vừa nêu, người đọc tụng được mở rộng tầm nhìn, nâng cao nhận thức, thâm nhập kinh tạng, nhờ đó giải quyết được các vấn nạn khổ đau của kiếp người.

Hơn 60 bài kinh được tuyển chọn trong bộ Kinh này là kho tàng trị liệu tâm linh không thể thiếu với những ai mưu cầu hạnh phúc và quý trọng giá trị an lạc đạt được từ lối sống tôn trọng nhân quả, đạo đức. Hãy cùng nhau truyền bá bộ Kinh này để con đường tâm linh Phật giáo trở nên gần gũi và được nhiều người trải nghiệm. Xin đem tất cả công đức từ việc soạn dịch và ấn hành kinh này hồi hướng đến pháp giới chúng sanh được an lạc.

 

                                                 Giác Ngộ, ngày 17-8-2013

                                                   Sa-môn Thích Nhật Từ

                                                                 Cẩn bút

 

---

Ý NGHĨA VÀ CÁCH THỨC TỤNG KINH

I. Ý NGHĨA TỤNG KINH

    Dù theo truyền thống nào, điểm quan trọng mà người thọ trì Kinh cần chú ý là tụng Kinh để hiểu và ứng dụng lời Phật dạy vào trong cuộc sống. Do đó, trong khi tụng niệm, không nên quá chú trọng vào các nghệ thuật tán tụng, mặc dù nghệ thuật này có thể giúp cho người tụng lẫn người nghe dễ lắng tâm và phát khởi niềm tin tôn giáo. Người đọc tụng cần phải chú trọng vào phần “cốt lõi nhất” của Kinh là nội dung và nghĩa lý của nó. Không có sự chú tâm thật sâu thì khó có thể lãnh hội được ý nghĩa nhiệm mầu trong Kinh.

    Người đọc tụng phải giữ ba nghiệp thanh tịnh, chú tâm hoàn toàn vào nghĩa lý của Kinh, tư duy và liên tưởng về nghĩa lý đó, để hiểu rõ lời dạy của đức Phật, biết cách ứng dụng và hành trì. Bậc cổ đức thường dạy “tụng Kinh giả minh Phật chi lý” là nhằm vào ý này vậy. Chính sự ứng dụng lời Kinh vào cuộc sống mới thật sự đem lại phước báo, an lạc và giải thoát cho chúng ta. Do đó, ta không nên chỉ tụng niệm bằng miệng mà còn phải tụng niệm bằng tâm. Nói cách khác miệng tụng tâm hành mới chính là tụng Kinh đúng nghĩa.

II. CÁCH ĐÁNH MÕ VÀ ĐIỂM CHUÔNG

    Cách thức tụng Kinh trong Phật giáo rất đa dạng và khác nhau tùy theo từng truyền thống. Trong Phật giáo Bắc tông, tụng Kinh đã trở thành một nghi lễ hẳn hoi, với sự hỗ trợ của các pháp cụ và nhạc cụ, như chuông, mõ, trống, kiểng, khánh, tang, đẩu v.v… Sự tụng Kinh ở nhiều nơi đã trở thành một khóa lễ nhạc có âm điệu trầm bổng, du dương, gây nhiều cảm hứng tốt ở người nghe.

    Phần Nghi Thức Dẫn Nhập và Nghi Thức Sám Nguyện-Hồi Hướng được tụng giống như các khóa lễ xưa nay, tùy theo từng truyền thống. Riêng phần chánh kinh, để người đọc tụng và người nghe dễ hiểu và được lợi ích, người đọc nên ngừng một hoặc hai nhịp không tụng sau mỗi chấm câu hoặc sang hàng hay hết một đoạn, trong khi mõ vẫn được gõ đều đặn.

    a. Ký hiệu được sử dụng

        Ký hiệu O chỉ cho “đánh chuông.” Ký hiệu C chỉ cho “nhắp chuông” (nhắp dùi chuông vào vành chuông để báo hiệu rằng sẽ có một tiếng chuông được vọng lên). Ký hiệu M chỉ cho “gõ mõ.”

    b. Cách vào chuông mõ

        C O O O M M M MM M M

        O M

        O M

        O M MM M C

    c. Đánh mõ và điểm chuông

        Ngoài mục đích tạo trường canh và nhạc điệu cho các khóa lễ, mõ và chuông còn có tác dụng thức tỉnh người đọc. Để các tác dụng này được phát huy triệt để, mõ phải được đánh đều đặn, nhịp nhàng, chậm rãi; không được đánh quá mạnh hay quá nhẹ để tránh trường hợp tiếng lớn, tiếng nhỏ làm mất trang nghiêm và khó đọc tụng cho đều. Chuông được điểm ngân nga sau các đoạn hay câu có ký hiệu O, đối với phần nghi thức dẫn nhập và hồi hướng. Đối với Chánh Kinh, chuông sẽ được điểm lên ngay sau mỗi đoạn Kinh hay sau mỗi ý Kinh hoàn chỉnh, nhằm đưa người đọc tụng trở về với thực tại, lắng niệm và ghi nhớ sâu lời Phật dạy.

    d. Phối hợp chuông, mõ, khánh và lời tụng

        Sau tiếng nhắp chuông của vị Duy-na, vị chủ lễ bắt đầu xướng tụng. Chủ lễ xướng hết chữ thứ hai thì đại chúng mới bắt đầu hòa theo và cùng tụng. Chữ đầu và chữ thứ ba của đoạn do chủ lễ khởi xướng thì không có nhịp mõ. Nhịp mõ được gõ vào nhịp chữ thứ hai và thứ tư. Nghĩa là tiếng mõ thứ nhất sẽ đi với chữ (tiếng) kinh thứ hai, tiếng mõ thứ hai sẽ đi với chữ (tiếng) kinh thứ tư. Sau đó, cứ mỗi chữ thì có một nhịp mõ cho đến hết một bài kinh. Riêng chữ (tiếng) kinh áp chót thì gõ hai nhịp mõ liền nhau và chữ (tiếng) kinh cuối thì một tiếng mõ dứt. Cứ như vậy, chúng ta tụng hết thời kinh.

        Đối với bài Sám Nguyện trước bài Hồi Hướng, ta có thể phối hợp mõ với khánh. Tiếng mõ đầu sẽ đi với chữ kinh thứ hai, tiếng khánh đầu sẽ đi với chữ kinh thứ ba. Sau đó, một chữ một tiếng mõ, một chữ một tiếng khánh, cứ như vậy phối hợp mõ và khánh tụng cho hết bài sám. Phần kết thúc bài sám như sau: chữ áp chót của bài sám sẽ đi kèm với hai tiếng mõ liền nhau hơi nhanh và chữ cuối sẽ đi kèm với một tiếng mõ; trong khi từ chữ áp chót của bài sám, khánh được đánh theo hồi, từ bảy đến mười nhịp, khoảng cách của các nhịp khít dần đều và âm thanh của các nhịp nhỏ dần đều.

III. LỢI ÍCH CỦA TỤNG KINH

    Người đọc tụng, thọ trì và truyền bá kinh này sẽ gặt hái nhiều lợi ích cho mình và tha nhân:

    - Nắm vững yếu nghĩa lời Phật dạy, nhờ đó, người thọ trì xóa bỏ cái nhìn phân cách, ngộ nhận giữa hai truyền thống. Tất cả chỉ có một nguồn chánh pháp, chỉ thuần nhất hương vị: an lạc, giác ngộ, giải thoát.

    - Đọc tụng để lời nói, ý nghĩ, việc làm được trong sạch; để từ bỏ các điều ác, thực hành các hạnh lành, sống tùy hỷ, sống theo bi-trí-dũng, thương yêu, giúp đỡ và bảo vệ lẫn nhau; để làm hành trang cho cuộc sống, làm hương thơm cho đời.

    - Đọc tụng để mở rộng tầm nhìn đúng đắn về con người, về thế giới, về nguyên nhân sai biệt cũng như yếu tố hình thành vũ trụ. Đọc tụng để xóa bỏ mê lầm, trở về chánh pháp, sống chánh tín, chánh mạng và an lạc.

    - Đọc tụng để chuyển hóa nhận thức và hành động. Nhờ đó, cá nhân được thuần thiện, gia đình được đầm ấm, xã hội được an vui và nhân loại được thái bình, hạnh phúc trong chánh pháp Phật-đà.

    Đọc tụng Kinh Phật có nhiều công đức như thế, kính xin tất cả mọi người hãy tinh tấn hơn nữa, trong việc đọc tụng, thọ trì và truyền bá lời Phật dạy!

                                                               Trân trọng,

                                                   Sa-môn Thích Nhật Từ

1. NGUYỆN HƯƠNG

(Chủ lễ quỳ ngay thẳng, xướng bài Nguyện hương. Gia chủ đồng mặc niệm và quán tưởng theo lời Nguyện)

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật O

Trên sen báu, hào quang rạng rỡ

Đức Năng Nhơn tướng hảo huy hoàng,

Hóa thân cứu độ mười phương,

Cúi đầu đảnh lễ, đạo tràng quy y.

Đèn chánh pháp rạng ngời khắp chốn,

Đạo từ bi phổ biến muôn nơi.

Tăng Ni đạo lực sáng ngời,

Tại gia tu học, thảnh thơi, an nhàn.

Cầu thế giới hòa bình, phát triển

Mong nước nhà hưng hiển, tự do,

Mọi người hạnh phúc, ấm no,

Khắp nơi yên ổn, không lo lắng gì.

Chúng con nguyện, đời đời kiếp kiếp,

Được thân người, học Phật tu nhân,

Xa lìa biển khổ trầm luân,

Tấn tu đạo nghiệp, viên thành quả cao.

Nam-mô Hương Cúng Dường Bồ-tát (3 lần) O

 

2. ĐẢNH LỄ TAM BẢO

Phật là đấng giác ngộ mình,

Độ người thoát khỏi tử sinh bao đời,

Từ bi, trí tuệ rạng ngời,

Là thầy ba cõi trời người xưa nay.

Chí tâm đảnh lễ tất cả Đức Phật ba đời thường trú trong mười phương.   (1 lạy) O

Pháp là phương thuốc diệu thay,

Chữa lành bệnh khổ bao loài chúng sanh,

Như vầng trăng sáng lung linh,

Soi đường ra khỏi u minh mê mờ.

Chí tâm đảnh lễ tất cả Tôn Pháp ba đời thường trú trong mười phương.   (1 lạy) O

Tăng là những bậc chân tu,

Biết đời huyễn mộng, giã từ ra đi,

Thấm nhuần trí tuệ, từ bi,

Độ đời thoát khỏi tham ... si khổ sầu.

Chí tâm đảnh lễ tất cả Hiền Thánh Tăng ba đời thường trú trong mười phương.  (1 lạy) OOO

 

3. TÁN HƯƠNG

(Đại chúng đứng thẳng và chắp tay trước ngực. Duy-na và Duyệt Chúng khai chuông mõ. Từ đây trở đi, chủ lễ xướng và gia chủ cùng tụng theo).

Lò hương vừa bén chiên đàn

Tỏa xông pháp giới đạo tràng mười phương

Hiện thành mây báu cát tường

Xin Phật chứng giám tâm hương chí thành

Pháp thân các Phật tịnh thanh

Chứng minh hương nguyện, phước lành rưới ban.

Nam mô Hương Vân Cái Bồ-tát.   (3 lần) OOO

 

4. TÁN DƯƠNG GIÁO PHÁP

Pháp Phật cao siêu, lý rộng sâu

Trăm ngàn muôn kiếp khó tìm cầu

Nay con gặp được xin trì tụng

Nguyện hiểu chân Kinh nghĩa nhiệm mầu

Nam-mô Khai Pháp Tạng Bồ-tát. (3 lần) OOO

***

1. KINH TIỂU SỬ ĐỨC PHẬT

Thứ nhất 

***

BỒ-TÁT GIÁNG THẾ

[Những điều sau đây là lời tự truyện của chính đức Phật về cuộc đời ngài, được ghi lại trong kinh điển Pali. Làm đệ tử Phật cần nên ghi nhớ, tôn thờ chớ quên.

Đức Phật sinh vào ngày Rằm tháng 4, năm 624 trước Tây lịch. Cha đức Phật là đức vua Tịnh Phạn, mẹ đức Phật là hoàng hậu Ma-ya].     O

Lời ngài A-nan: “Kính bạch Thế Tôn, con tận mặt nghe, ghi nhớ rõ ràng, lời của ngài kể”: “Này Ananda, Như Lai xuất hiện trên cõi đời này là điều hy hữu. Đầu tiên Ta ở cõi trời Đâu-suất đến hết thọ mạng, sau đó hạ sinh từ trời Đâu-suất, nhập vào bào thai thánh hậu Ma-ya. Trong giờ phút đó, hào quang chiếu soi, rực rỡ lạ kỳ, sáng hơn nhật nguyệt, thế giới chuyển động chào đón Như Lai”.

“Lúc Ta nhập thai, có bốn thiên tử canh gác bốn phương, không để người nào gây tạo phiền nhiễu. Mẹ mang thai Ta đúng tròn mười tháng. Từ lúc mang thai, mẫu hậu của Ta giới hạnh thanh cao, lòng từ rộng mở, không có dục tâm với bất kỳ ai.”

“Trong lúc mang thai, mẹ Ta hoan hỷ, khoan khoái, an vui, sức khỏe tốt hơn, không chút bệnh tật. Mẹ Ta cảm nhận Ta là thánh nhi, như viên ngọc quý không chút tỳ vết, tuyệt hảo trên đời”.       O

“Khi sinh ra Ta, mẹ Ta sinh đứng. Sinh chưa chạm đất thì có chư thiên nghênh tiếp đón ta, rồi dâng thân Ta lên mẫu hậu ta, với lời tán dương: “Thánh hậu đã sinh một bậc vĩ nhân”.

“Thân thể của Ta lúc vừa sinh ra không bị ô nhiễm bởi nước ối, máu, hoàn toàn trong sạch, như ngọc ma-ni, trong sáng, đẹp màu. Từ trên hư không có hai dòng nước, một nóng, một lạnh phun tắm cho Ta và cho mẫu hậu”.

“Vừa mới sinh ra, Ta đứng vững vàng trên đôi chân mình, mặt hướng phía Bắc, bước đi bảy bước, với lọng trắng che, Ta thốt lên lời: “Ta là tối thượng trên cõi đời này, đây là kiếp sống cuối cùng của ta, Ta không tái sinh vào cõi đời nữa”.

“Tròn bảy ngày sau, mẹ Ta qua đời, liền tái sinh về cõi trời Đâu-suất”.^[1]     O

TIÊN TRI ĐOÁN TƯỚNG

“Vào lúc bấy giờ, có vị đạo sĩ tên A-tư-đà, giữa ngay ban ngày, thấy các chư thiên cõi trời Ba Ba hoan hỷ, tán thán, khởi tấu nhạc trời, du dương ca hát với các vũ điệu và báo lời rằng: Tại Lum-bi-ni, làng của Thích-ca, có vị Bồ-tát không ai sánh bằng, vừa được giáng trần, hạnh phúc cho đời. Ngài là tối thượng, là bậc ngưu vương, đứng đầu loài người. Về sau xuất gia, trở thành ẩn sĩ, ngài chuyển Pháp luân, rống tiếng Sư tử, giáo hóa cuộc đời”.

“Nghe biết sự việc, ngài A-tư-đà liền đến hoàng thành Ca-tỳ-la-vệ, mong được yết kiến thái tử sơ sinh. Vừa gặp tôn nhan băm hai tướng hảo, ông thốt lên lời: “Thái tử vô thượng, là người số một trong loài hai chân”. Nói xong ông khóc, buồn số phận mình, nay đã già nua, không còn cơ hội, gặp được thái tử, để chứng kiến cảnh thái tử giác ngộ. Ông khẳng định rằng, đến tuổi trưởng thành, thái tử xuất gia, thành bậc Giác ngộ số một ở đời, chuyển bánh xe pháp, thanh tịnh tối thắng, vì lòng từ bi, thương xót chúng sinh, giúp đời lợi lạc”.^[2]        O

KHÔNG MÀNG HƯỞNG THỤ

“Này các đệ tử, ở trong hoàng cung, Ta được nuôi dưỡng vô cùng đặc biệt. Phụ vương của Ta cho xây ao hồ, có ao sen xanh, có ao sen đỏ, có ao sen trắng. Những gì Ta cần, đều được phục vụ rất là tận tình và thật chu đáo. Các loại chiên-đàn, hương liệu cao cấp, lụa Kasi quý, Ta đều sử dụng. Cả ngày lẫn đêm luôn có lọng che, tránh khỏi nóng, lạnh, bụi bặm và sương”.

“Về các tiện nghi, phụ vương xây dựng ba lâu đài đẹp, một cho mùa đông, một cho mùa hạ, một cho mùa mưa, tiện nghi đầy đủ, sang trọng, quý phái. Trong bốn tháng hè, lúc nào cũng có các nữ nhạc công xoay quanh phục vụ ca, múa, xướng, hát”.

“Dù sống trong cảnh giàu sang, sung sướng bậc nhất trần đời, Ta suy nghĩ rằng: “Phàm phu ít nghe, khi mình bị già, hoặc thấy người già, bực phiền, hổ thẹn, ghê tởm, chán ngán. Ta ý thức được Ta cũng bị già, không vượt khỏi già. Ta cũng bị chết, không vượt khỏi chết. Nhờ suy nghĩ này, kiêu mạn tuổi trẻ, kiêu mạn sự sống đoạn trừ nơi Ta... Thật không xứng đáng cho Ta mê đắm. Quyết tâm từ bỏ, Ta đi xuất gia, tầm cầu giải thoát cho mình và người”.^[3]   O

TỪ BỎ, XUẤT GIA

“Này các đệ tử, Ta nhận thức rõ đời sống gia đình tụ hội bụi đời, trong khi xuất gia thoáng rộng như trời, nên Ta quyết chí, buông bỏ ngai vàng, vợ đẹp, con thơ, xuất gia cầu đạo, từ bỏ nghiệp phàm với nhiều chướng lụy. Ta đến Vương xá, nước Ma-kiệt-đà sống đời khất sĩ. Đức vua Bình-sa nhìn thấy thân Ta đẹp, cao, rạng rỡ, thong dong chánh niệm, liền cho sứ giả dõi bước theo ta, quan sát xong rồi trở về trình báo”.

“Vừa nghe câu chuyện, đức vua Bình-sa vội lên cỗ xe, đến yết kiến ta. Ta cho Vua biết nguyên nhân đi tu của Ta là do Ta không tha thiết hưởng thụ dục lạc; Ta thấy rất rõ dục là nguy hiểm, nên đã tinh tấn, từ bỏ tất cả, chuyển hóa thân tâm để được an vui”.^[4]      O

TẦM SƯ HỌC ĐẠO

“Này các đệ tử, ở tuổi thanh xuân, sức lực dồi dào, thân thể tráng kiện, mặc dù cha mẹ không hề bằng lòng, tiếc thương, than khóc, Ta đã quyết tâm, từ bỏ gia đình, cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia tầm đạo. Ta như một người đi tìm chí thiện, con đường an tịnh, giải phóng khổ đau”.

 “Này các đệ tử, lúc mới đi tu, Ta đi đến chỗ ngài A-là-ra Kà-la-ma ở, Ta thưa thỉnh rằng: “Ngài A-là-ra, ngài tu pháp gì, ngài chứng đắc gì, ngài dạy những gì?” Ngài A-là-ra đã trả lời rằng: “Ta chứng đắc thiền vô sở hữu xứ”. Ta nêu quyết tâm: “Ngài A-là-ra có được lòng tin, tinh tấn, chánh niệm, thiền định, trí tuệ thì Ta cũng vậy không nên thua kém. Ta đã quyết tâm, tu tập tinh tấn, đạt được các pháp mà A-là-ra đã chứng đạt được”. Chẳng bao lâu sau, Ta đã chứng bằng ngài A-là-ra. Sau khi kiểm chứng, Ta nhận ra rằng: “Vô sở hữu xứ không có khả năng đưa đến an tịnh, thượng trí, giác ngộ, niết-bàn, giải thoát.” Ta đã mạnh dạn từ bỏ pháp này, tiếp tục lên đường tìm kiếm tâm linh”.    O

“Tạ từ vị thầy, Ta đã ra đi, tiếp tục tìm kiếm con đường tối thượng, an lạc tuyệt đối. Ta đã đến gặp ngài Ud-da-ka Ra-ma-put-ta, cầu học chân lý, gọi là “phi tưởng, phi phi tưởng xứ”. Ta học mau chóng, thông hiểu tất cả những gì được dạy. Chẳng bao lâu sau, Ta đã tự chứng pháp ấy như thầy. Ngài Ud-da-ka đã xác nhận rằng điều Ta chứng được đã bằng với ngài. Ngài xác nhận rằng: “Pháp mà tôi biết, hiền giả đã biết; pháp mà tôi chứng, hiền giả đã chứng. Tôi chứng đạt gì, hiền giả cũng đạt. Hãy đến nơi đây, hai Ta hãy cùng chăm sóc hội chúng”.

“Là thầy dạy Ta nhưng cả hai vị, ngài A-là-ra và Ud-da-ka, đều xem Ta là “hiền giả ngang bằng.” Rồi Ta suy nghĩ: “Pháp Ta đã chứng, bằng hai thầy mình, không có khả năng đưa đến an tịnh, thượng trí, giác ngộ, niết-bàn, giải thoát.” Ta đã mạnh dạn từ bỏ pháp này, tiếp tục lên đường tìm kiếm tâm linh”.^[5]       O

“Này các đệ tử, chưa được giác ngộ, Ta đang đối diện sinh, già và chết. Thấy rõ sự nguy hại của những điều trên, Ta quyết tìm cầu cái không bị sanh, không già, bệnh, chết, an ổn tuyệt đối, thoát các khổ ách, đó là niết-bàn. Biết rõ uế nhiễm dẫn đến sinh già, Ta không uế nhiễm, không tạo phiền não, đạt được niết-bàn, hạnh phúc tối thượng, không gì sánh bằng”.^[6]  O

SÁU NĂM KHỔ HẠNH

“Sau khi từ giã hai vị đạo sư đạo Bà-la-môn, Ta tu khổ hạnh trong suốt sáu năm, không ai sánh bằng. Vì ăn quá ít, tay chân của Ta gầy như cọng cỏ, cây leo khô héo. Bàn chân của Ta như móng lạc đà. Xương sống phô bày như một chuỗi banh. Xương sườn gầy mòn như rui nhà nát. Con mắt của Ta không còn long lanh, nằm sâu hun hút. Da đầu nhăn nheo, như trái bí đắng ngả màu xám trắng, bị cơn gió nóng làm cho nhăn nheo. Da bụng của Ta bám sát xương sống, đen đủi xấu xí. Khi đi vệ sinh, Ta đã té gục, úp mặt xuống đất. Lông tóc hư mục, rời khỏi thân ta. Ta tự xoa bóp cơ thể của Ta, toàn thân, tay, chân thật là đau nhức. Từ nhận thức này, Ta quyết từ bỏ pháp tu khổ hạnh của Bà-la-môn. Ta rời núi Khổ, đi thẳng về hướng Bồ-đề Đạo tràng, chuyên tâm thiền định, suốt bốn chín ngày”.^[7]        O

“Này các đệ tử, rồi Ta suy nghĩ: Ta đang ngồi dưới bóng mát Bồ-đề, chuyển hóa ái dục, ly bất thiện pháp, thanh tịnh tâm ý, chứng thiền thứ nhất, trạng thái hỷ lạc do lìa ái dục, còn tầm, còn tứ; chứng thiền thứ hai, trạng thái hỷ lạc do nội định sinh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm; chứng thiền thứ ba trụ xả, lìa các hỷ lạc, chính niệm, tỉnh giác, cảm nhận hạnh phúc do biết buông xả; chứng thiền thứ tư buông bỏ tất cả ý niệm, không còn khổ vui, thanh tịnh tuyệt đối. Ta nhận ra rằng đây là con đường đưa đến an lạc, giác ngộ, niết-bàn”.^[8]      O

CHỨNG ĐẠO DƯỚI CỘI BỒ ĐỀ

 “Này các đệ tử, với tâm định tĩnh, thuần tịnh trong sáng, không còn cấu nhiễm, vững chãi, định tĩnh, Ta hướng tâm đến trí tuệ lậu tận, Ta biết như thật: “Đây là Khổ đau, thân gồm bốn loại sanh, già, bệnh, chết; tâm gồm bốn loại yêu phải chia lìa, ghét phải gặp gỡ, muốn không mà không được và chấp thân thể”. Ta biết như thật: “Đây là nhân khổ bao gồm tham ái, sân hận, si mê và các chấp thủ.” Ta biết như thật: “Đây là niết-bàn, an lạc tuyệt đối, không còn khổ đau, không bị lay động, không bị thay đổi, bây giờ tại đây, trên cõi đời này”. Ta biết như thật: “Đây là con đường chấm dứt khổ đau gồm tám yếu tố: tầm nhìn chân chánh, tư duy chân chánh, lời nói đạo đức, hành vi đạo đức, nghề nghiệp đạo đức, tinh tấn, chánh niệm và thiền định đúng”.

Ta biết như thật: “Đây là phiền não, đây là nguyên nhân của các phiền não, đây là con đường kết thúc khổ đau”. Nhờ nhận thức này, tâm Ta thoát khỏi dục lậu, hữu lậu và vô minh lậu. Trong Ta khởi lên một loại hiểu biết: “Ta đã giải thoát”. Ta biết rất rõ: “Tái sanh đã tận, hạnh thánh đã thành, việc nên đã làm. Không còn trở lại sinh tử này nữa”.^[9]    O

TUYÊN BỐ CHÂN LÝ

“Này các đệ tử, bấy giờ Phạm thiên Sa-ham-pa-ti thưa với Ta rằng: “Thưa ngài, thế giới tiêu diệt, nếu tâm của ngài, một đức Như Lai, bậc đại giác ngộ hướng về thụ động, không muốn thuyết pháp”. Ông đắp thượng y, cung kính cung thỉnh: “Kính bạch Thế Tôn, hãy ban lời vàng! Có những chúng sanh ít nhiễm bụi trần sẽ hiểu chánh pháp, sẽ tu chánh pháp”.

“Ta đã nhận lời rồi suy nghĩ rằng: “Ta sẽ thuyết pháp cho ai đầu tiên?” Ta liền nghĩ đến thầy A-là-ra, nhưng thầy đã chết bảy ngày trước đó. Ta bèn nghĩ đến thầy Ud-da-ka, người vừa qua đời mới ngày hôm qua”.

“Ta liền nghĩ đến nhóm năm tu sĩ, từng là bạn ta, khi tu khổ hạnh, hiện đang tu tại khu vườn Nai đẹp, thuộc Ba-la-nại. Ta đã lên đường, gặp họ tại đây. Trong bài Kinh đầu là Chuyển Pháp Luân, Ta đã khẳng định: “Này các đệ tử, vì không giác ngộ, không thông hiểu tứ đế, con người trôi lăn trong kiếp luân hồi. Này các đệ tử, cho đến khi nào, chúng Ta hiểu được bản chất khổ đau, nguyên nhân khổ đau, niết-bàn hết khổ, con đường diệt khổ, thì đến lúc ấy, tham ái kết thúc, chuyển hóa sạch nghiệp, không còn phiền não, dứt sạch nghiệp chướng, thanh tịnh, giác ngộ, chứng đắc giải thoát, không còn tái sinh”.^[10]     O

VỊ TRÍ CỦA PHẬT

“Này các đệ tử, kết thúc sinh tử, Ta đã trở thành giác ngộ tối tôn ở trên đời này. Ta là Trưởng thượng. Ta là Tối thượng. Đây là kiếp sống cuối cùng của Ta. Từ nay trở đi, Ta không tái sanh theo nghiệp lôi kéo”.^[11]

“Này các đệ tử, một người xuất hiện ở trên cõi đời, có một không hai, không có đồng bạn, không có ngang bằng, không có tương tự, bậc tối thượng giữa các loài hai chân, đó là Như Lai, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác”.^[12]     O

“Sự kiện sau đây không thể xảy ra: trong một thế giới có hai đức Phật, Chánh Đẳng Chánh Giác, không trước không sau, xuất hiện cùng lúc. Trong một thế giới, chỉ có một vị chứng đắc Phật quả”.^[13]

“Này các đệ tử, như bông sen xanh, sen hồng, sen trắng sanh ra trong nước, lớn lên trong nước, vươn lên khỏi nước, không bị nước thấm; sanh ra trong đời, lớn lên trong đời, Ta chinh phục đời, không bị nghiệp đời làm cho thấm ướt. Ta là đức Phật, giác ngộ tuyệt đối. “Ta trở thành người không bị chi phối bởi tham, sân, si. Ta sanh ra ở đời, vì hạnh phúc lớn cho các chúng sinh, vì lòng thương đời, vì phúc lạc lớn cho loài người này”.^[15]       O

MỒI ĐÈN CHÂN LÝ

Sau khi hóa độ năm bạn đồng tu và năm mươi lăm thương gia nổi tiếng trở thành 60 vị A-la-hán, Ta đã khuyến khích các vị như sau: “Này các đệ tử, hãy siêng du hành, vì hạnh phúc lớn cho cả loài người, vì an lạc lớn, vì thương tưởng đời, vì các lợi ích và nhiều phúc lạc cho loài người này. Tất cả các vị đừng đi chung đường. Hãy đi nhiều hướng, truyền bá chân lý, toàn thiện quãng đầu, toàn thiện quãng giữa, toàn thiện quãng sau, cả văn và nghĩa, mô tả trọn vẹn đời sống thánh thiện. Như các đệ tử, Ta sẽ đi về U-ru-ve-la để truyền chân lý”.^[15] 

“Này các đệ tử, xưa cũng như nay, Ta chỉ nói lên hiện thực khổ đau và con đường đến kết thúc khổ đau”.^[16] 

“Này các đệ tử, Ta không tranh chấp cái gì với đời, chỉ có cuộc đời tranh chấp với Ta. Này các đệ tử, mỗi khi thuyết pháp không nên tranh chấp với ai ở đời”.^[17]      O 

“Này các đệ tử, Như Lai biết rõ: Điều gì xảy ra thì phải xảy ra, các quả báo trổ tùy thuộc nhân duyên, nhân duyên của nghiệp gồm có quá khứ, hiện tại, vị lai. Như Lai biết rõ con đường tái sanh trong các cảnh giới thuộc kiếp luân hồi. Như Lai biết rõ thế giới sai biệt, nghiệp cảm sai biệt, căn tánh sai biệt của các chúng sanh. Như Lai biết rõ tạp nhiễm, thanh tịnh; giá trị thiền định, giải thoát, trí tuệ. Như Lai thấy rõ các kiếp quá khứ, các kiếp tương lai của các chúng sinh. Như Lai chuyển hóa tất cả lậu hoặc, đạt được thánh trí, giác ngộ, giải thoát. Như Lai chứng đắc sáu phép thần thông: Phép mầu biến hóa, phép túc mạng thông, phép thiên nhãn thông, phép thiên nhĩ thông, phép lậu tận thông. Như Lai đạt được bốn không sợ hãi, không sợ ai đến chất vấn điều gì, chất vấn giác ngộ, chất vấn chướng ngại, chất vấn mục tiêu, chất vấn diệt khổ; bất kể điều gì, ngài đều thông suốt”.^[18]        O

ĐỨC PHẬT LÀ NGƯỜI CHỈ ĐƯỜNG

“Này các đệ tử, là bậc đạo sư, những gì Ta làm là vì từ mẫn, mưu cầu hạnh phúc cho các đệ tử. Này các đệ tử, đây là gốc cây, đây nơi an tĩnh, hãy thực tập thiền, chớ có phóng dật, để không nuối tiếc. Đây lời Ta dạy, hãy gắng thực hành”.^[19]

“Này các đệ tử, truyền thống tâm linh, do Ta thiết lập, vô cùng tốt đẹp, có giá trị lớn, các đệ tử hãy tiếp tục duy trì”.^[20]            O 

“Thế Tôn là bậc đã được giác ngộ, thuyết giảng phương cách để được giác ngộ. Thế Tôn điều phục, thuyết giảng phương pháp để được điều phục. Thế Tôn tịch tịnh, thuyết giảng phương pháp để đạt tịch tịnh. Thế Tôn vượt qua, thuyết giảng phương pháp để được vượt qua. Thế Tôn niết-bàn, thuyết pháp phương pháp đạt được niết-bàn”.^[21]

“Này các đệ tử, có một con đường đưa đến niết-bàn; Như Lai có mặt với tư cách là đạo sư chỉ đường. Những gì cần dạy, Ta đã chỉ dạy. Những gì cần làm, Ta đều đã làm. Trong hội chúng ta, có người chứng đắc quả A-la-hán, có người đang cố nỗ lực thực tập. Người chứng, người không. Ta làm gì được? Như Lai là bậc chỉ con đường đúng”.^[22]      O

NHỮNG LỜI DI CHÚC

“Này các đệ tử, bốn mươi lăm năm, rày đây mai đó, Ta đã truyền bá Pháp và Luật này, với hàng ngàn bài chân lý cao quý, cho nhiều thành phần, từ vua đến dân, từ các Sa-môn hay Bà-la-môn đến người không đạo, giúp họ từ bỏ các hạnh nghiệp xấu, phát triển thiện tâm, thanh tịnh tâm ý, hướng đến giải thoát, trí tuệ, niết-bàn. Nay đã đến lúc thân thể Ta bệnh”.

“Vào ngày cuối cùng, Phật đang ở tại rừng cây Sa-la, ngài dạy như sau: “Thân Ta già bệnh, còm người phía trước, tay chân rã rời, giác quan yếu dần, da Ta nhăn nhíu, không còn trong sáng. Này các đệ tử, sự tình là vậy. Bản chất của già nằm trong tuổi trẻ. Bản chất của chết nằm trong sự sống”.^[23]         O

“Này các đệ tử, Ta đã giảng pháp, không hề phân biệt, không hề giấu giữ trong tay điều gì. Ta không nghĩ rằng Ta là lãnh đạo của cả Tăng đoàn, Tăng đoàn phải chịu hướng dẫn của ta. Ta đã công bố con đường giác ngộ. Ta nay đã già, tám mươi tuổi rồi, đến lúc vẫy chào với cuộc đời này. Thân thể của Ta như cỗ xe già, còn chạy được là nhờ dây chằng chịt. Khi Ta không còn tác ý đến tướng, thì các cảm giác sẽ không khởi lên, Ta chứng, an trú tâm định vô tướng, lúc ấy thân Ta vô cùng thoải mái”.

“Này các đệ tử, mỗi người tự mình thắp đuốc mà đi, hãy tự nương tựa, chớ nương gì khác. Hãy dùng Chánh pháp làm ngọn đèn soi, hãy dùng chánh pháp làm chỗ nương tựa, chớ nương tựa khác. Nương tựa vào pháp được hiểu như sau. Đối với thân thể, cảm giác, tâm hành và các ý niệm thì nên quán chiếu, tinh tấn, tỉnh giác, chánh niệm hiện tiền, nhiếp phục tham ái, không còn sầu bi”.^[24]       O

GIÃ TỪ CÕI ĐỜI

“Khi nghe tin Phật đã nhập niết-bàn, dân tộc Malla tại Câu-thi-la, Tăng, Ni, Phật tử, tất cả mọi người tâm tư khổ não, đau đớn sầu muộn, kẻ thì khóc than với đầu tóc rối, người thì than thân, bổ nhoài dưới đất. Tất cả tiếc nuối: “Vì sao Thế Tôn nhập diệt quá sớm. Thế Tôn đi rồi, pháp nhãn biến mất khỏi cõi đời này. Thật là uổng tiếc”.

“Không ai bảo ai, nhiều người gom góp hương, hoa, nhạc khí, lụa quý... đem về khu rừng Sa-la, cung kính, tưởng niệm, làm lễ hỏa thiêu bậc thầy vĩ đại. Suốt bảy ngày liền, mọi người cúng dường thân xá-lợi Phật các điệu ca múa, lời hát thiền vị, tràng hoa, hương liệu, trước khi đưa tiễn kim thân của ngài đến giàn hỏa thiêu. Thờ tại của Đông, kim thân của Phật được vấn lụa quý, gồm năm trăm lớp, đặt trong hòm sắt. Một giàn hỏa thiêu tẩm hương liệu quý nâng kim thân ngài. Hàng trăm tràng hoa được tôn trí đẹp. Ngài Đại Ca-diếp và năm trăm vị đệ tử Tỳ-kheo vội vã đường về từ xứ Pava, đúng một tuần lễ, mới về tới nơi”.       O

“Đứng trước cảnh tượng từ giã đạo sư, các vị tu sĩ chưa chứng thánh quả, đã không thể ngăn dòng lệ kính tiếc. “Vì sao Thế Tôn nhập diệt quá sớm. Thế Tôn đi rồi, pháp nhãn biến mất khỏi cõi đời này. Thật là uổng tiếc.” Đối với các vị đã chứng quả thánh, an trú chánh niệm, nội tĩnh suy tư: “Mọi thứ trên đời đều là vô thường. Không ai tránh được phút biệt ly này”.

“Khi ngài Ca-diếp, tất cả mọi người đảnh lễ Thế Tôn, lửa bắt đầu cháy. Hương thơm tỏa ngát, cảnh trời xao xát, tâm người buồn tênh. Sau lễ hỏa thiêu, kim thân của Phật để lại rất nhiều các viên xá-lợi, vô cùng quý giá. Xá-lợi của Phật chia làm tám phần, đựng trong tráp đá, dành cho tám Vua Phật tử thuần thành, xây tháp tôn thờ tại nước của họ, giúp cho bá tánh có dịp chiêm bái”.^[25]             O

 Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật          (3 lần)    O

 

---

^[1]. Kinh Hy Hữu, Vị Tằng Hữu Pháp, thuộc Kinh Trung Bộ 123..             

^[2]. Kinh Tập, kệ 679-694.   

^[3]. Kinh Tăng Chi I, 162-163.            

^[4]. Kinh Tập, kệ 405-424.   

^[5]. Kinh Thánh Cầu thuộc Kinh Trung Bộ, I, 163-8.     

^[6]. Kinh Thánh Cầu, thuộc Kinh Trung Bộ I, 163.        

^[7]. Kinh Sư Tử Hống thuộc Kinh Trung Bộ I, 80.           

^[8]. Kinh Trung Bộ I, 240.    

^[9]. Kinh Trung Bộ I, 248.    

^[10]. Kinh Đại Bát Niết Bàn thuộc Kinh Trường Bộ 16.

^[11]. Trường Bộ Kinh I, 151.

^[12]. Tăng Chi Bộ Kinh I, 29.

^[13]. Tăng Chi Bộ Kinh I, 37.               

^[14]. Kinh Trung Bộ I, 83.     

^[15]. Kinh Tương Ưng I, 128.               

^[16]. Kinh Trung Bộ I, 140.   

^[17]. Kinh Tương Ưng III, 165.            

^[18]. Kinh Trung Bộ I, 69.     

^[19]. Kinh Trung Bộ III, 96.  

^[20]. Kinh Trung Bộ II, 82.   

^[21]. Kinh Trung Bộ I, 237.   

^[22]. Kinh Trung Bộ III, trang l05.      

^[23]. Kinh Tương Ưng, V, 229.             

^[24]. Kinh Ðại Bát Niết Bàn, thuộc Kinh Trường Bộ 16.

^[25]. Kinh Ðại Bát Niết Bàn, thuộc Kinh Trường Bộ 16.

***

 10. KINH NGHIỆP TẠO SAI BIỆT

 ***

Tôi nghe như vầy. Có một hôm nọ, đức Phật ở tại rừng Ic-cha-nan-kal, nhiều Bà-la-môn giàu và nổi tiếng như là Can-ki, Ja-nus-so-ni, Pok-khara-sati và Ta-ruk-kha cũng cùng có mặt. Đang khi tản bộ, có hai thanh niên tên Va-set-tha và Bha-rad-vaj thảo luận sôi nổi về “Bà-la-môn?”

Anh Bha-rad-vaj có quan điểm rằng: “Bà-la-môn là một người thuần chủng từ hai gia phả, mẫu hệ, phụ hệ, huyết thống  thanh tịnh; bảy đời tổ phụ không một vết nhơ, không bị thị phi về nguồn huyết thống”.    O

Anh Va-set-tha thì lại cho rằng: “Bà-la-môn là người có giới hạnh, đạo đức thanh cao; không do huyết thống, nguồn gốc gia đình.” Do vì bất đồng quan điểm tôn giáo, họ đã không thể thuyết phục lẫn nhau. Anh Va-set-tha gợi ý với bạn những điều sau đây:    O

– Sa-môn Cồ-đàm là một thái tử, bỏ ngôi đi tu, thành bậc giác ngộ. Tiếng đồn sau đây được đời biết đến: “Ngài là Như Lai, bậc đáng cúng dường, bậc tuệ giác lớn, bậc đủ đức trí, bậc khéo vượt đời, bậc hiểu thế gian, bậc không ai hơn, bậc điều trượng phu, bậc thầy trời người, bậc đã giác ngộ, bậc đời tôn kính.” Người ở gần đây, trong rừng bên cạnh. Hãy đến hỏi người thế nào gọi là một Bà-la-môn? Những gì người dạy ta hãy học theo. 

Cả hai đồng tình đến gặp Thế Tôn. Sau khi chào hỏi, cả hai ngồi xuống. Anh Va-set-tha bạch Phật lời rằng:      O

     Cả hai người chúng con

     Được mọi người tôn xưng

     Là những bậc thông đạt

     Cả ba kinh Vệ-đà.

     Văn phạm và ý nghĩa

     Chúng con hiểu cặn kẽ,

     Thuyết giảng và giải thích,

     Như những bậc Đạo sư.

     Chúng con đang tranh luận

     Ý nghĩa “Bà-la-môn”,

     Bạn con thì cho rằng

     “Do nguồn gốc gia tộc”.

     Con nói: “Do hành động,

     Mới thành Bà-la-môn”.

     Mong bậc có mắt tuệ,

     Như trăng sáng ngày rằm,

     Được mọi người kính lễ

     Phân giải cho chúng con.     O

     Thế Tôn liền giảng dạy:

     Này anh Va-set-tha,

     Ta trả lời cho anh,

     Như thật với bản chất.

     Tất cả loài hữu tình,

     Đa dạng và dị biệt,

     Do sinh sản mà ra,

     Không do ai phân định.

     Hãy xem loài thảo mộc,

     Dầu không có nhận thức,

     Đều có tướng thọ sanh,

     Do sanh mà khác loại.

     Bướm đêm, các loại kiến,

     Và tất cả côn trùng;

     Hay các loài bốn chân,

     Giống lớn hay con nhỏ;

     Hoặc các loài bò sát,

     Giống cứng hay lưng dài;

     Hoặc các loài thủy tộc,

     Hay các loại chim muông…

     Do sanh mà khác loại.

     Trong thế giới con người,

     Tướng sanh không có nhiều:

     Không ở đầu, mặt, cổ,

     Không ở bụng, lưng, ngực

     Không ở tay, chân, móng…

     Mà sự sinh có mặt.

     Thân thể của con người,

     Không có nhiều sai khác.

     Theo danh xưng mặc định,

     Con người được gọi tên.     O

     Ai sống nghề ruộng nương

     Được gọi là nông phu.

     Ai làm nghề công chức

     Được gọi là công nhân.

     Ai sống nghề buôn bán,

     Được gọi là thương gia.

     Ai chuyên hầu hạ người

     Được gọi là người hầu…

     Ai cướp của, trộm cắp

     Được gọi là đạo chích.

     Ai trấn giữ biên thùy

     Được gọi là chiến sĩ.

     Ai chuyên lo cúng thần

     Được gọi là tế quan.

     Ai làm chủ quốc gia

     Được gọi là vua chúa…

     Không phải Bà-la-môn.

     Ta không gọi một người

     Là một Bà-la-môn

     Chỉ vì do huyết thống,

     Giàu sang, nhiều thế lực.

     Người nào buông chấp thủ

     Không hám lợi, tiền, danh,

     Chuyển hóa mọi trói buộc,

     Tâm không còn sợ hãi,

     Chặt đứt mọi ách nạn,

     Bậc giác ngộ, sáng suốt,

     Ta gọi Bà-la-môn

     Bất luận sanh từ đâu.   O

     Ai đức hạnh thanh cao,

     Nhẫn nại và kiên trì,

     Không phẫn nộ, giữ luật,

     Khiêm tốn, không kiêu căng,

     Làm chủ các giác quan,

     Thân này là cuối cùng,

     Vượt thoát mọi khổ ách,

     Xứng gọi Bà-la-môn.

     Như nước trên lá sen,

     Hột cải trên đỉnh nhọn,

     Không tham luyến dục vọng,

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Ai xa lìa hệ phược,

     Đặt được gánh nặng xuống

     Không còn tâm chấp ngã

     Xứng danh Bà-la-môn.     O

     Người có trí sáng suốt

     Hiểu đạo và tà đạo,

     Đạt được đích tối thượng,

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Người ít muốn, biết đủ,

     Không sát hại, đả thương,

     Không hận giữa hận thù,

     An bình giữa hung bạo,

     Tự tại giữa chấp thủ,

     Chuyển hóa tham, sân, si

     Không cao ngạo, giấu lỗi

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Ai nói lời chơn thực,

     Nhỏ nhẹ và từ ái,

     Không xúc chạm một ai,

     Không lấy vật không cho,

     Từ bỏ các tham cầu

     Đời này và đời sau,

     Dứt sạch mọi hệ lụy

     Xứng danh Bà-la-môn.    O

     Ai dứt sạch nghi hoặc,

     Không còn chấp dính gì,

     Đạt được sự bất tử,

     Vượt lên trên thiện, ác,

     Không sầu, không nhiễm uế,

     Đoạn trừ sạch hỷ, hữu,

     Vượt qua được luân hồi,

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Ai đến được bờ kia

     Thiền định, không dao động,

     Chuyển hóa các nghi hoặc,

     An tịnh, không vướng mắc

     Buông bỏ các dục vọng,

     Sống đời tu thanh cao,

     Không còn vướng tái sinh,

     Xứng danh Bà-la-môn.     O

     Ai bỏ ách loài người

     Vượt qua ách loài trời,

     Dứt sạch các ách nạn,

     Không còn hệ phược nào,

     Từ bỏ vui, không vui,

     Không vướng vào thanh lương

     Chiến thắng các thế giới,

     Xứng danh Bà-la-môn.    O

     Ai biết được nguồn gốc

     Sanh diệt của chúng sanh,

     Không vướng, khéo vượt qua,

     Giác ngộ, buông chấp thủ,

     Dứt sạch các lậu hoặc,

     Không vướng dính ba đời,

     Đạt quả thánh đáng kính,

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Như trâu chúa số một,

     Bậc anh hùng, đại sĩ,

     Bậc Chinh phục, Bất động,

     Bậc Giác Ngộ, sạch nghiệp,

     Bậc thông hiểu ba đời,

     Bậc biết cõi thiện, ác,

     Bậc không còn luân hồi,

     Xứng danh Bà-la-môn.

     Tất cả các danh xưng,

     Từ huyết thống, gia tộc,

     Chỉ là tên mặc định,

     Do chấp chặt lâu đời.

     Kẻ ngu vướng tà kiến,

     Tuyên bố điều không thật,

     Phân giai cấp cao thấp,

     Gieo bất hạnh, đau thương.

     Không thể dựa vào cớ

     Huyết thống và họ tộc,

     Mà gọi Bà-la-môn,

     Hay gọi là vua chúa.       O

     Chính do các hành động,

     Mà các nghề có mặt,

     Danh xưng từ đó có,

     Như mặc định xã hội.

     Tất cả do hành động

     Có người làm nông phu,

     Công nhân hoặc thương gia,

     Nô bộc hay ăn trộm,

     Binh sĩ hay tế quan

     Vua chúa hay tướng lĩnh,

     Hành động tạo nghề nghiệp,

     Hạnh phúc hoặc khổ đau.   O

     Kẻ trí rõ hành vi,

     Thấu hiểu lý tương tác,

     Biết nghiệp và nghiệp quả,

     Do nghiệp, đời chuyển xoay,

     Do nghiệp, có luân hồi.

     Nghiệp trói buộc mọi loài

     Như trục xe quay bánh,

     Không ai thoát luật nghiệp.

     Người tu luyện đạo đức,

     Gắng viên tròn hạnh thánh,

     Tiết chế, chủ thân tâm

     Mới xứng Bà-la-môn.

     Lão thông Tam tạng kinh,

     Thanh tịnh, dứt tái sanh,

     Người đó được trời người,

     Cung kính và đảnh lễ.     O

Nghe Phật phân tích nghĩa và triết lý về Bà-la-môn, anh Va-set-tha và Bha-rad-vaj đều được soi sáng, cung kính bạch Phật:

“Kính lễ Thế Tôn, Người đã dựng đứng những gì bị ngã; Người đã lật ngửa những gì bị úp, Người đem ánh sáng vào trong bóng tối, để người có mặt nhìn thấy mọi vật; chánh pháp của Phật thật là vi diệu. Con xin trọn đời nhận Phật làm thầy, nhận Pháp làm thầy, nhận Tăng làm thầy, trọn đời quy ngưỡng, thực tập an vui”.        O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật     (3 lần) O

***

 11. KINH CHUYỂN HÓA NGHIỆP CHƯỚNG

 ***

GIÁP MẶT KẺ SÁT NHÂN

Tôi nghe như vầy. Khi đức Thế Tôn sống tại Kỳ Viên, nước Kosala dưới sự trị vì của Ba-tư-nặc ^[1] bị nạn cướp giết của tên sát nhân Vòng Hoa Tay Người, ^[2] thợ săn vấy máu, sát hại, hung tàn, không chút tình thương đối với con người. Vì nạn giết hại của tên sát nhân, làng ấp tan hoang, thị trấn tan rã, xã hội bất ổn. Tên sát nhân này thường mang vòng hoa kết ngón tay người. Mỗi khi giết ai, vòng hoa ngón tay tăng thêm một ngón.

Một buổi sáng nọ, Thế Tôn đắp y, cầm bát vào thành Xá Vệ khất thực. Trên đường trở về, Thế Tôn đi vào con đường đến chỗ của tên sát nhân. Những người nông phu, những kẻ bộ hành, những người chăn thú thấy vậy thưa Phật: “Thưa ngài Sa-môn, đừng vào đường này. Kẻ sát nhân tên Vòng Hoa Tay Người luôn giết hại người. Nhiều đoàn bộ hành, mười người, hai mươi, thậm chí bốn mươi vẫn không thoát khỏi nạn cướp giết người”. Ba lần ngăn cản, Thế Tôn mặc nhiên đi trong im lặng, đến cứ địa của tên sát nhân lớn.

Thấy đức Thế Tôn từ xa đi tới, hắn mừng thầm nghĩ: “Có những đoàn người đến bốn chục người không thoát khỏi ta. Nay Sa-môn này, một mình một bóng, có sức mạnh gì, đến đây nạp mạng!”   O

ĐANG DỪNG VÀ ĐANG ĐI

Vòng Hoa Tay Người lấy kiếm và khiên, đeo cung tên vào, đi sau lưng Phật. Lúc ấy đức Phật vận dụng thần thông, làm tên sát nhân đi hết tốc lực cũng không đuổi kịp Ngài đi bình thường. Vòng Hoa Tay Người ngạc nhiên suy nghĩ: “Thật là kỳ lạ, thật là hiếm có! Trước đây ta từng đuổi theo voi, ngựa, nai và đoàn xe chạy với tốc độ, bắt kịp được chúng. Nay ta không thể đuổi kịp Sa-môn đang đi bình thường?!

Vòng Hoa Tay Người đề nghị Thế Tôn: “Này ông Sa-môn, xin hãy dừng lại!”

Đức Phật trả lời: “Hỡi này anh bạn, ta đã dừng rồi, ngươi chưa đứng lại”.

Vòng Hoa Tay Người thầm suy nghĩ rằng Sa-môn là người tuyên nói sự thật, chấp nhận sự thật. Vô cùng ngạc nhiên, hắn hỏi đức Phật:     O

     Trong lúc ngài đang đi,

     Sao bảo “đã đứng rồi?”

     Còn ta đã dừng hẳn,

     Sao ngài bảo “ta đi?”

     Tại sao người đứng lại,

     Tại sao ta không đứng?

Thế Tôn ôn tồn, giải rõ triết lý:

     Này Vòng Hoa Tay Người

     Ta đã bỏ vũ khí

     Với người và chúng sinh.

     Còn ngươi không kiềm chế

     Tay vấy máu hại người.

     Vì thế, ta đã dừng,

     Trong khi ngươi chưa dừng.    O

BUÔNG DAO SÁT HẠI

Vòng Hoa Tay Người thay đổi thái độ, bạch Phật lời rằng:

     Từ lâu tôi tôn kính

     Những bậc đại tiên nhân

     Nay ngài đến đại lâm

     Hỗ trợ tôi dứt ác.

Khi nghe pháp kệ của đức Phật nói, tên sát nhân ấy quăng bỏ dao kiếm xuống vực thẩm sâu. Hướng đầu đảnh lễ dưới chân đức Phật, bộc bạch chân thành, xin được xuất gia với bậc Từ bi, bậc đại tiên nhân, đạo sư trời người.

Đức Phật đã gọi Vòng Hoa Tay Người: “Lại đây Tỳ-kheo”. Được Phật xác chứng, Vòng Hoa Tay Người được Phật thế phát.     O

NGƯỜI CHUYỂN NGHIỆP ĐƯỢC ÂN XÁ

Sau đó Thế Tôn tuần tự du hành đến thành Xá Vệ. Đi sau Phật là Vòng Hoa Tay Người. Thầy trò trú tại tu viện Kỳ Viên. Vào thời điểm đó, tại cửa nội cung nước Kosala của Ba-tư-nặc, một số quần chúng, tụ hội lớn tiếng, vang vọng lời rằng: “Kính tâu Đại vương, trong lãnh thổ ta có tên sát nhân Vòng Hoa Tay Người, giết người tàn bạo, không chút lương tâm đối với người khác. Mỗi khi giết người, hắn xâu ngón tay của nạn nhân vào vòng hoa tay người, đeo ở trên cổ. Xin ngài trục xuất tên sát nhân đó”.

Khi được chỉ điểm, vua Ba-tư-nặc cùng đoàn tùy tùng khoảng năm trăm người, đi ngựa rời thành, hướng chùa Kỳ Viên. Đi đến một chỗ không đi xe được, nhà vua xuống xe, đi bộ viếng Phật, lạy, ngồi một bên. Đức Phật hỏi rằng:

– Kính thưa Đại vương, có phải do vua Tần-bà-sa-la ^[3] nước Ma-kiệt-đà tức giận Đại vương, hay do những người Licchavi kia ở Vesala, hoặc định vương khác, làm ngài không an?

– Bạch đức Thế Tôn, không phải như thế. Trong lãnh thổ con, có tên sát nhân Vòng Hoa Tay Người, vấy máu sát hại biết bao nhiêu người, không chút tình thương. Vậy mà đến nay, con vẫn chưa thể trục xuất hắn được.      O

– Kính thưa Đại vương, nếu ngài nhìn thấy Vòng Hoa Tay Người cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, sống đời xuất gia, từ bỏ giết hại, từ bỏ cướp giựt, lừa đảo, nói láo, ngày ăn một bữa, sống đời thanh cao, giữ đủ giới đức, thực tập thiện pháp, ngài sẽ làm gì với người như thế?

– Bạch đức Thế Tôn, nếu quả như thế, con sẽ đảnh lễ, đứng dậy, mời ngồi, cúng dường nhu phẩm. Chúng con hộ trì, bảo vệ đúng pháp. Nhưng bạch Thế Tôn, do nhân duyên gì một người ác tâm, gây nhiều tội lỗi, trở nên đạo đức, chế ngự bản thân?

Bấy giờ tôn giả Vòng Hoa Tay Người ngồi gần đức Phật. Phật duỗi tay mặt chỉ vào tôn giả, nói với vua rằng:

– Kính thưa Đại vương, đây chính là thầy Vòng Hoa Tay Người.    O

Vua Ba-tư-nặc trở nên hoảng sợ, lông tóc dựng ngược. Phật khuyên vua rằng:

– Kính thưa Đại vương, xin đừng sợ hãi. Ở đây bình an. Không có điều gì để đáng sợ hãi.

Nghe đức Phật nói, vua không còn sợ, đến gần tôn giả Vòng Hoa Tay Người, vấn tấn thưa hỏi:

– Tôn giả có phải Vòng Hoa Tay Người?

– Thưa phải, Đại vương.

– Kính thưa Tôn giả, cha mẹ tôn giả thuộc dòng họ gì?

– Thân phụ của tôi thuộc họ Gagga. Còn mẹ của tôi họ Mantani.

– Xin ngài Gagga Man-ta-ni Tử ^[4] hãy sống hoan hỷ. Tôi sẽ cung phụng tứ sự cúng dường, y phục, ăn uống, sàng tọa, dược liệu cho Ngài sử dụng.

Vì tu theo hạnh ẩn tu rừng núi, khất thực mà ăn, chỉ dùng ba y, Vòng Hoa Tay Người thưa đức vua rằng:

– Cảm tạ Đại vương, tôi đủ ba y.

Đến bên cạnh Phật, ngồi xuống một bên, vua Ba-tư-nặc bạch với ngài rằng:

– Thật là mầu nhiệm, thật là hiếm có. Bằng phương pháp nào, Thế Tôn nhiếp phục người khó nhiếp phục, giúp cho an tịnh người không an tịnh, làm cho thiện hóa người sống ác độc! Đối với những người, luật pháp nước trẫm không thể nhiếp phục bằng các hình phạt với gậy và kiếm, Thế Tôn có thể nhiếp phục dễ dàng, không cần đao trượng. Xin đa tạ Người. Chúng con phải đi, vì có nhiều việc đang chờ đợi con.     O

MẸ TRÒN CON VUÔNG

Vua và đức Phật giã từ lẫn nhau. Vào sáng hôm sau, Vòng Hoa Tay Người đắp y cầm bát, vào thành Xá Vệ khất thực đúng pháp. Tôn giả thấy một phụ nữ gần sanh, đau đớn, nguy kịch. Tôn giả suy nghĩ: “Thân phận con người chứa nhiều đau khổ”. Bất lực trở về, tôn giả thưa Phật đầu đuôi câu chuyện.

Đức Phật dạy rằng: “Con hãy trở lại nói với người ấy: “Bà chị thân mến, từ khi sanh ra, tôi chưa cố ý giết hại mạng sống của các chúng sanh. Với sự thật này, tôi ước mong rằng mẹ tròn con vuông”.

– Bạch đức Thế Tôn, nếu làm như vậy, thời con nói láo. Con đã cố ý giết bao nhiêu người.    O

– Ý ta nói rằng: “Từ khi sanh ra trong đời sống thánh, ^[5] tôi chưa cố ý giết hại mạng sống của chúng sanh nào. Với sự thật này, tôi ước mong rằng mẹ tròn con vuông”.

Vâng lời Phật dạy, Vòng Hoa Tay Người đến bên người ấy chúc phúc hỗ trợ. Nhờ đó, bà mẹ khai hoa nở nhụy bình an vô sự.    O

QUẢ BÁO PHẢI TRẢ

Sau đó tôn giả Vòng Hoa Tay Người sống hạnh viễn ly, tinh tấn tu tập, không bao lâu sau, chứng được thắng trí, an trú phạm hạnh vô thượng cứu cánh ngay trong hiện tại. Tôn giả trở thành vị A-la-hán: “Tái sanh đã hết, hạnh thánh đã thành, những việc nên làm đều đã làm xong, từ nay không còn trở lại sanh tử”.

 Buổi sáng hôm sau, tôn giả đắp y, cầm bát trang nghiêm vào thành khất thực. Nhìn thấy tôn giả, có người ném đất, có người quăng gậy, có người chọi sỏi vào người tôn giả. Bình bát tôn giả bể thành mảnh vụn, y ngoài bị rách, đầu của tôn giả sưng trầy, chảy máu. Tôn giả trở về gặp đức Thế Tôn. Thế Tôn dạy rằng: “Hãy tập kham nhẫn, vị tu sĩ trẻ. Con đang gặt hái quả báo hiện tiền của những nghiệp xấu mà đáng lẽ ra con phải gánh chịu trong nhiều trăm năm, hay nhiều ngàn năm”.   O

NHƯ TRĂNG THOÁT MÂY

Lúc ấy tôn giả Vòng Hoa Tay Người một mình thiền định, cảm nhận sâu sắc hạnh phúc giải thoát, nói lời cảm hứng thi kệ như sau:

     Ai trước sống buông lung

     Nay làm mới hoàn toàn

     Sẽ chói sáng đời này

     Như trăng thoát mây che.

     Ai làm các nghiệp lành

     Ngăn chặn quả ác nghiệp

     Sẽ chói sáng đời này

     Như trăng thoát mây che.

     Các Tỳ-kheo trẻ tuổi

     Trung thành lý tưởng Phật

     Sẽ chói sáng đời này

     Như trăng thoát mây che.

     Mong kẻ thù địch ta

     Nghe được lời pháp thoại

     Trung thành lý tưởng Phật

     Tiếp nhận, sống chánh pháp

     Thân tâm được an tịnh

     Chia sẻ cho nhiều người.

     Mong kẻ thù nghịch ta

     Nghe pháp, hành trì pháp

     Từ bậc thầy dạy nhẫn

     Từ bậc tán thán nhẫn

     Bậc không còn oán hận

     Sẽ không còn hận thù

     Không hại mình, hại người.

     Người hành trì như thế

     Chứng tịch tịnh số một

     Hộ trì khắp quần sanh

     Không phân biệt đối xử

     Như người làm thủy lợi

     Dẫn nước đến nơi cần

     Như người làm cung tên

     Uốn luyện cong cung tên

     Như người thợ mộc giỏi

     Uốn nắn các cây gỗ

     Bậc trí tự điều phục

     Không cần gậy, kiếm, móc.

     Trước ta từng sát hại,

     Nay ta tên Vô Hại

     Chánh danh nay đã được

     Vì không hại cuộc đời.

     Trước ta bị thác cuốn

     Nay ta quy y Phật

     Trước tay ta vấy máu

     Nay vẫy chào sanh tử.

     Những kẻ tạo nghiệp ác

     Sẽ tái sanh cõi ác.

     Khi gặt hái nghiệp báo

     Không nợ ta phải hưởng.               O

     Kẻ ngu si, vô trí

     Đam mê theo phóng dật.

     Người có trí thông minh

     Không chạy theo phóng dật

     Như giữ tài sản quý.

     Chớ đam mê phóng dật,

     Chớ đam mê dục lạc.

     Thiền định, không phóng dật,

     Được đại lạc vô lượng.

     Ta đi không lạc hướng

     Không ai xúi tưởng ác.

     Giữa các chân lý giảng

     Ta theo chân lý Phật

     Chân lý tối thượng nhất.

     Ta chứng ba tuệ giác

     Phật đạo được viên thành.   O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật        (3 lần) O

 

---

1. Pasenadi.   

2. Angulimala.              

3. Seniya Bimbisara.   

4. Gagga Mantaniputta.             

5. Thánh sanh.          

***

12. KINH PHƯỚC THẾ GIAN

 ***

Tôi nghe như vầy. Có một thuở nọ, đức Phật du hóa tại Ko-sam-bī, vườn Gho-si-tā. Một buổi chiều nọ, có vị tôn giả Mahā Cunda, sau khi xuất thiền, đi đến chỗ Phật, cung kính đảnh lễ, ngồi xuống một bên, thỉnh Phật giảng dạy về hai loại phước, phước báo thế gian, phước xuất thế gian. Nhân đó, đức Phật đã dạy như sau.   O

PHƯỚC LỘC THẾ GIAN

Này các đệ tử, có bốn loại phước thuộc về thế gian, có quả báo lớn, có danh dự lớn, có công đức lớn, mang lại hạnh phúc, đời này đời sau. Một là có người phát tâm hiến cúng Tăng xá, phòng xá cho các tu sĩ. Hai là phát tâm cúng dường giường nằm, tọa cụ, ngọa cụ, đệm lông, thảm dệt, chăn len, vật dụng. Ba là phát tâm cúng dường y hậu, cà-sa mới mẻ, mát đẹp. Bốn là phát tâm cúng dường trai phạn sáng và bữa trưa, giúp cho Tăng Ni an tâm tu học, an lạc ngày đêm.

Này các đệ tử, khi gieo giống phước trên ruộng lúa tốt của người xuất gia, hoặc đi, hoặc đứng, hoặc ngồi, hoặc nằm, hoặc ngủ, hoặc thức, hoặc ngày, hoặc đêm, phước đức đã gieo ngày càng tăng trưởng, càng lúc càng rộng. Cũng như sông Hằng từ nguồn chảy ra, nhập vào biển lớn, càng lúc càng sâu, càng lúc càng rộng.  O

PHƯỚC XUẤT THẾ GIAN

Bấy giờ, Tôn giả Ma-ha Châu-na từ tốn đứng dậy, trịch vai bên hữu, gối quỳ sát đất, chắp tay, bạch Phật: “Cúi xin Thế Tôn giảng dạy chúng con phước xuất thế gian”. Nhân lời thỉnh cầu, đức Phật ân cần giảng dạy như sau.

Này các đệ tử, có bốn loại phước thuộc xuất thế gian, có quả báo lớn, có danh dự lớn, có công đức lớn. Một là hoan hỷ về sự có mặt của các thánh nhân. Có người tín tâm, nghe tin Như Lai, hay đệ tử thánh đang trú nơi nào, liền sinh hoan hỷ, phấn khởi trong lòng. Hai là nghe biết Như Lai và các vị đệ tử thánh, du hành giáo hóa, rày đây mai đó, sinh lòng hoan hỷ. Ba là khi biết Như Lai và các vị đệ tử thánh cư trú chỗ nào, liền đến đảnh lễ, quy y Tam bảo, học hỏi chánh pháp, giữ gìn đạo đức, để sống an vui.   O

Này các đệ tử, nếu có người nào thành tựu đầy đủ các phước thế gian, phước xuất thế gian, thì công đức lớn không thể tính đếm, không thể nghĩ bàn. Cũng như năm sông tuôn về biển cả, gặp nhau ở biển, khoảng giữa của chúng, nước nhiều vô số, không thể đong đếm, không thể hạn lượng, không thể biết hơn. Năm sông lớn đó bao gồm sông Hằng, sông Ya-mu-nā, sông Sa-ra-bhū, sông Ma-hī lớn và sông A-ci-ra-va-tī lớn.

Phật vừa dứt lời, tất cả mọi người vô cùng hoan hỷ, phát nguyện thọ trì, truyền bá kinh này.     O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật        (3 lần) O

***

2. KINH NGƯỜI ÁO TRẮNG

***

Tôi nghe như vầy. Một thời đức Phật ở chùa Kỳ Viên do Cấp Cô Độc, thái tử Kỳ-đà phát tâm hiến cúng. Vào sáng hôm nọ, ông Cấp Cô Độc cùng với năm trăm cư sĩ thuần thành viếng thăm, đảnh lễ ngài Xá-lợi-phất, rồi ngồi một bên. Ngài Xá-lợi-phất dùng nhiều phương tiện, thuyết pháp khai tâm cho các cư sĩ, mang lại niềm vui và sự khát ngưỡng đối với Tam bảo và sự thực tập con đường chuyển hóa.    O

Ngài Xá-lợi-phất hướng dẫn tất cả đến viếng đức Phật, đầu thành năm vóc, đảnh lễ chân Người, rồi ngồi một bên, hít thở chính niệm. Thế Tôn ân cần dạy bảo mọi người những điều cốt lõi mà người tại gia cần siêng thực hành, để được an vui.      O

– Này các đệ tử, nếu người áo trắng sống đời thanh cao, giữ gìn trọn vẹn năm điều đạo đức, tu tập đầy đủ bốn tâm cao thượng, có thể đạt được một cách dễ dàng phước và hạnh phúc ở trong hiện tại và biết chắc rằng không còn rơi rớt trong các nẻo ác: Địa ngục, ngạ quỷ và loài động vật trong kiếp tương lai. Đồng thời, người ấy đã được chắc chắn dự vào dòng thánh ở quả thứ nhất.        O

– Đạo đức thứ nhất: Đệ tử áo trắng quyết tâm xa lìa mọi sự giết hại, buông bỏ vũ khí, chấm dứt bạo động, tu tập từ bi, thương xót mọi loài, bảo vệ thiên nhiên, biết sống hổ thẹn, lương tâm trong sáng. Nhờ thực tập này, đệ tử áo trắng nhổ tận gốc rễ tâm niệm giết hại, sống trong hạnh phúc và sự an vui.    O

– Đạo đức thứ hai: Đệ tử áo trắng quyết tâm xa lìa mọi sự trộm cắp, tôn trọng sở hữu hợp pháp của người, những gì không cho thì không được lấy; vui thích bố thí, cứu người giúp đời vượt qua nghèo khổ; lúc bố thí thì không cầu đền đáp. Nhờ thực tập này, đệ tử áo trắng không bị tâm lý tham lam, bỏn xẻn, keo kiệt che lấp, sống trong liêm khiết, giàu lòng vị tha.    O

– Đạo đức thứ ba: Đệ tử áo trắng quyết tâm xa lìa tà dâm ngoại tình, sống hạnh chung thủy, bảo vệ hạnh phúc tất cả mọi người trong sự bảo hộ của cha và mẹ, hoặc cả cha mẹ, hoặc anh chị em, hoặc bên sui gia, hoặc người đồng tính, hoặc vợ chồng con của mình và người, cả kẻ cuồng dâm, bạo lực gia đình, hoặc kẻ bán phấn. Nhờ thực tập này, đệ tử áo trắng không bị tâm lý hưởng thụ thấp kém làm mất hạnh phúc.       O

– Đạo đức thứ tư: Đệ tử áo trắng quyết tâm xa lìa những lời dối gạt, chấm dứt nói láo - tuyên bố sự thật, không nói chia rẽ - nói lời xây dựng, không nói thô tục - nói lời lịch sự, không nói tán gẫu - nói lời lợi lạc. Nhờ thực tập này, đệ tử áo trắng an trú chính niệm, đáng được tin cậy, uy tín tăng trưởng.             O

– Đạo đức thứ năm: Đệ tử áo trắng quyết tâm xa lìa rượu và ma túy, các chất gây say; chấm dứt thói quen hưởng thụ độc tố; không tham gia vào sản xuất, buôn bán các độc tố này. Nhờ thực tập này, đệ tử áo trắng giữ gìn sức khỏe và sống hạnh phúc với người thân thương.  O

Này các đệ tử, làm người áo trắng, sống đời tại gia, hãy cố gắng giữ năm điều đạo đức vừa được tuyên thuyết, để sống hạnh phúc với nhiều phước báo trong đời hiện tại và đời tương lai.

Này các đệ tử, hãy lắng lòng nghe Như Lai giảng dạy phương pháp đạt được bốn tâm cao thượng trong hiện tại này, một cách dễ dàng với nhiều giá trị.      O

– Tâm cao thượng một: Đệ tử áo trắng quán niệm Như Lai là bậc Giác ngộ không còn dính mắc, bậc Minh Hạnh Túc, là bậc Thiện Thệ, bậc Thế Gian Giải, bậc Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, là Thiên Nhân Sư, là Phật, Thế Tôn. Nhờ quán niệm này, vọng tâm, dục niệm thảy đều tiêu diệt; không còn yếu tố bất thiện, uế nhiễm, sầu khổ, lo âu ảnh hưởng, chi phối. Nhờ quán tưởng Phật, tâm được lắng trong, đạt an vui lớn.         O

– Tâm cao thượng hai: Đệ tử áo trắng quán niệm chánh pháp được Phật giảng dạy tài tình dễ hiểu, có khả năng lớn đưa đến giải thoát mọi sự khổ đau và các phiền não; tâm được thư thái, không bị nóng bức, an vui lâu dài.        O

– Tâm cao thượng ba: Đệ tử áo trắng quán niệm Tăng đoàn của đức Như Lai, đi trên nẻo thiện, thánh đạo chân chánh, hướng theo giáo pháp, thực tập giáo pháp, sống đúng giáo pháp. Có vị đã chứng quả A-la-hán, quả A-na-hàm, quả Tư-đà-hàm, quả Tu-đà-hoàn, hoặc đang trên đường đạt các quả ấy. Tăng đoàn gồm đủ bốn đôi, tám bậc, thành tựu đạo đức, thiền định, trí tuệ, giải thoát cũng như tri kiến giải thoát. Thánh chúng như thế đáng được tôn kính, phụng sự, cúng dường, là ruộng phước tốt cho đời gieo trồng.      O

– Tâm cao thượng bốn: Đệ tử áo trắng quán niệm giới luật được Phật giảng dạy không có khuyết điểm, không bị tỳ vết, không bị nhơ uế, có khả năng lớn bảo hộ đạo đức, giúp người giữ giới an trú vững chãi trong cảnh giới Phật. Giới này thanh cao vốn được hiền trí khen ngợi, tiếp nhận, thực tập, truyền bá.     O

Này các đệ tử, nên ghi nhớ rằng đệ tử áo trắng khi thực tập được bốn tâm cao thượng một cách trọn vẹn là đã chấm dứt các nẻo xấu ác, không còn đọa lạc địa ngục, ngạ quỷ và loài súc sanh, hướng đến chứng đắc quả Tu-đà-hoàn, ngay trong hiện tại. Người đệ tử ấy đi về nẻo giác, chuyển hóa phiền não, thanh tịnh thân tâm; qua lại tối đa bảy lần sinh tử trong cõi trời người là có thể đạt giác ngộ, giải thoát, không còn khổ đau.

Sau khi tuyên thuyết năm điều đạo đức, bốn tâm cao thượng, Thế Tôn ân cần trùng tuyên tóm tắt bằng một bài kệ dễ hiểu sau đây:    O

Người tại gia sáng suốt,

Sợ các cảnh giới xấu,

Siêng thực tập chính pháp,

        Chuyển hóa mọi khổ đau.    O

Giữ năm điều đạo đức:

Không giết hại sự sống,

Chân thật, không trộm cắp,

Chung thủy trong hôn nhân,

Không nói lời tổn hại,

        Không rượu và ma túy.    O

Người đệ tử áo trắng

Thường thực tập niệm Phật,

Thường thực tập niệm Pháp,

Thường thực tập niệm Tăng,

Thường quán niệm đạo đức,

Nhờ đó, tâm thảnh thơi.     

Người đệ tử áo trắng

Hoan hỷ với bố thí,

Gieo trồng phước hiện tiền,

Khéo thực tập chính niệm,

        Giác ngộ và giải thoát.      O

Hãy quan sát đàn bò

Có con vàng, đỏ, trắng,

Một màu hoặc có đốm;

Dù bò màu sắc gì,

Hoặc xuất xứ từ đâu,

Giá trị thật của bò,

Là ở sức chuyên chở.

Là con bò hữu dụng

Phải có sức khỏe mạnh,

Kéo xe, chuyên chở nhiều,

     Giúp chủ trong công việc.  O

Trong thế giới con người

Dù xuất thân thế nào,

Già trẻ hay nam, nữ

Vua chúa hay thương gia

Tu sĩ hay thường dân,

Bất kỳ ai giữ giới,

Sống trong sạch, đứng đắn,

Trở thành người đạo đức,

Khéo vượt khổ, thảnh thơi,

Đạt được sự giác ngộ.

Cúng dường người như vậy

      Sẽ được phước đức lớn.    O

Như Lai không phân biệt

Giai cấp và nguồn gốc.

Kẻ không có tài đức

Không lợi lạc cho ai.

Cúng dường người như thế

                          Không có giá trị nhiều.                       O

Phật tử siêng tu huệ,

Tâm hướng về Phật pháp,

Căn lành luôn tăng trưởng,

Hiện đời được hạnh phúc,

Khi chết tái sinh lành,

Qua lại trong trời người,

Nhiều nhất là bảy lần,

Tiếp tục tu nhân lành,

        Đạt niết-bàn giải thoát.   O

Nghe Phật dạy xong, ngài Xá-lợi-phất, Cấp Cô Độc và năm trăm cư sĩ cảm thấy hân hoan, phát nguyện làm theo những điều Phật dạy, đồng thời phát nguyện truyền bá lời Phật, đem lại lợi lạc cho khắp mọi người.                 O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật       (3 lần) O

***

3. KINH MƯỜI NGHIỆP THIỆN

***

NGHIỆP DO TÂM TẠO

Tôi nghe như vầy. Một thời đức Phật ở tại Long cung là Ta-kiệt-la. Có mặt với Phật, còn có tám ngàn Tỳ-kheo xuất chúng và ba mươi hai ngàn đại Bồ-tát. Tại Hội chúng này, đức Phật đã dạy về tâm tạo nghiệp và mười nghiệp thiện tuần tự như sau:

Này Ta-kiệt-la và các đệ tử, vì tâm con người và các chúng sanh suy nghĩ khác nhau nên họ tạo nghiệp hoàn toàn khác nhau, từ đó trôi lăn trong các cõi sống. Hãy hình dung xem, hình thù, màu sắc của các chúng sanh ở sông, hồ, biển hoàn toàn khác biệt. Sự khác biệt này là do chúng sanh tạo nghiệp thiện, ác từ thân, miệng, ý… chiêu lấy quả báo.    O

Tâm không hình thù, không nhìn thấy được. Tâm tà tưởng vọng là sự giả dối, duyên huyễn tạo thành, không có chủ nhân, không có cái ta, không có sở hữu tùy thuộc vào ta. Biểu hiện của nghiệp vốn không giống nhau, tính chất của nghiệp thì có thiện, ác. Người tạo ra nghiệp do các điều kiện, bản chất của nghiệp không có định mệnh, số phận an bày.

Người trí hiểu rõ đặc tính của nghiệp nên gắng tu thiện, chuyển hóa thân tâm; nhờ tu tập này, thân thể, cảm giác, tri giác, tâm tư và các nhận thức đều được đoan chánh. Mười hai hành xứ gồm sáu giác quan (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thể và ý) và sáu đối tượng (hình thái, âm thanh, mùi, vị, xúc chạm và vật hình dung) đều được đoan chánh. Sáu loại nhận thức phát sanh ra từ mười hai hành xứ đều trong chánh niệm. Ai tiếp xúc với người tu thiện nghiệp đều rất vui thích, hân hoan, không chán.    O

Này các đệ tử, thân của các Phật từ trăm ngàn ức phước đức sinh ra. Tướng vẻ trang nghiêm, hào quang sáng rực, trí tuệ chiếu soi; dù vô lượng vị Tự Tại Phạm Vương cũng không sánh bằng. Ai chiêm ngưỡng Phật, mắt không chói lòa, tâm được bình an. Thân của Bồ-tát trang nghiêm như Phật, đều do phước đức nghiệp thiện mà sanh. Thế giới con người, tám bộ trời rồng, các loài dưới nước, trên không, dưới đất… thân hình đẹp xấu, hình thù lớn nhỏ, hạnh phúc khổ đau… đều do các nghiệp thiện, ác tạo ra từ thân, miệng, ý. Nghiệp tạo thế nào, quả báo thế nấy, không có sai lệch.

Này các đệ tử, hãy tin nhân quả, sống với nhân quả và dạy mọi người hiểu sâu nhân quả, tránh các nghiệp ác, tu tập nghiệp thiện. Khi có chánh kiến về chuỗi nhân quả, con người không còn rơi vào tà kiến: Chết rồi là hết, định mệnh thường hằng. Đối với ruộng phước từ ba ngôi báu, hãy nên cung kính, đảnh lễ, cúng dường. Nhờ nhân tốt này, được mọi người quý.      O

Này các đệ tử, các bậc Bồ-tát do tinh tấn tu một pháp đặc biệt mà dứt khổ não trong các đường ác. Đó là ngày đêm, trong từng tích tắc, quán sát pháp lành; làm cho thiện pháp tăng trưởng, phát triển; không để hào tơ bất thiện xen vào. Khi trồng trọn vẹn các hạt giống thiện tức thời là lúc tất cả gốc ác đã được chuyển hóa. Thường xuyên thân cận các Phật và Bồ-tát cùng các bậc Thánh.

Này các đệ tử, thiện pháp vốn là nhân của cõi người và các cõi trời, là giống bồ-đề của A-la-hán, Thanh Văn, Duyên Giác và Độc giác Phật, là nhân dẫn đến giác ngộ vô thượng. Tất cả quả giác, hạnh phúc, an lành đều nương tựa vào pháp lành mà được.

Này các đệ tử, có mười điều lành làm nhân căn bản của phước và đức, trí tuệ, giải thoát. Ba thiện về thân là không sát sanh, trộm cắp, ngoại tình. Bốn thiện về miệng là không nói dối, không lời chia rẽ, không lời độc ác, không lời vô ích. Ba thiện về ý là không tham ái, sân hận, si mê. Nay ta lần lượt phân tích lợi ích của mười nghiệp thiện.      O

MƯỜI PHÚC NHỜ KHÔNG SÁT SANH

Này các đệ tử, những người giữ được nghiệp không sát sanh sẽ được mười phước, xa lìa khổ đau, sầu lo, bất hạnh. Một là ban tặng niềm vui không sợ cho các chúng sanh. Hai là từ bi đối với chúng sanh. Ba là chuyển hóa thói quen giận dữ. Bốn là thân thể khỏe mạnh, bình an. Năm là sống lâu, sáng suốt, không lẫn. Sáu là thường được quý nhân ủng hộ. Bảy là vui vẻ trong thức và ngủ, không bị ác mộng. Tám là chấm dứt các gút oan trái. Chín là không sợ rơi vào cõi ác. Mười là qua đời, sanh vào cõi trời. Nếu biết hồi hướng mười quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, thọ mạng tự tại, tùy theo sở thích.     O

MƯỜI PHÚC NHỜ KHÔNG TRỘM CẮP

Này các đệ tử, những người giữ được nghiệp không trộm cắp sẽ được mười phước, xa lìa khổ đau, sầu lo, bất hạnh. Một là giàu sang, tài sản không bị lửa cháy, lụt trôi, giặc cướp, vua thu, người thân phá của. Hai là uy tín, được nhiều người mến. Ba là nhờ phước, không bị lừa gạt. Bốn là thân sơ tỏ lời khen ngợi. Năm là không lo sự tổn hại nào. Sáu là danh thơm, tiếng tốt đồn xa. Bảy là không sợ luật và đông người. Tám là tài sản, nhan sắc, tuổi thọ, sức khỏe, an vui. Chín là có lòng thương người, bố thí. Mười là qua đời, sanh về cõi trời. Nếu biết hồi hướng mười quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, được trí tuệ lớn, thanh tịnh, vô cấu.      O

BỐN PHÚC NHỜ KHÔNG NGOẠI TÌNH

Này các đệ tử, những người không phạm tà dâm, ngoại tình được bốn lợi ích, người trí ngợi khen. Một là giác quan hài hòa, gia đình hạnh phúc. Hai là thoát khỏi lo lắng, sợ hãi. Ba là được đời hết lời khen ngợi. Bốn là bạn đời không bị truyền nhiễm, tổn hại, khổ đau. Nếu biết hồi hướng bốn quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, được tướng ẩn tàng của bậc giác ngộ và Đại trượng phu.   O

TÁM PHÚC NHỜ KHÔNG LỪA DỐI

Này các đệ tử, những người từ bỏ các nghiệp nói dối, được tám lợi ích, người trí ngợi khen. Một là hơi miệng tỏa ra mùi thơm, sạch như hoa sen. Hai là uy tín, được đời tín phục. Ba là mọi người kính nể, thương quý. Bốn là dùng lời dịu dàng, nâng đỡ, cứu giúp mọi người. Năm là ý vui, ba nghiệp trong sạch. Sáu là lời nói không bị lầm lẫn, tâm luôn hoan hỷ. Bảy là nói lời lịch sự, tôn trọng, được người nghe theo. Tám là có trí, không ai qua mặt. Nếu biết hồi hướng tám quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, liền được chân ngữ của đức Như Lai.    O

NĂM PHÚC NHỜ KHÔNG NÓI HAI LƯỠI

Này các đệ tử, người lìa bỏ được nghiệp nói hai lưỡi, được năm phước lành, không thể phá hoại. Một là thân thể không bị tật nguyền. Hai là quyến thuộc sum vầy, hòa thuận. Ba là uy tín tăng trưởng theo nghiệp. Bốn là đức hạnh, tu hành kiên cố. Năm được thiện hữu, không bị lừa dối. Nếu biết hồi hướng năm quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, được quyến thuộc tốt, tà ma ngoại đạo không thể phá hoại.

TÁM PHÚC NHỜ KHÔNG NÓI ĐỘC ÁC

Này các đệ tử, ai xa lìa được các nghiệp ác khẩu, được tám phước lành. Một là lời nói không trái pháp quy. Hai là lời nói luôn mang lợi lạc. Ba là lời nói hợp lý, logic. Bốn là lời nói đẹp lòng người nghe. Năm là lời nói được người lắng nghe. Sáu là lời nói được người tin dùng. Bảy là lời nói không bị chê trách. Tám là lời nói mọi người yêu mến. Nếu biết hồi hướng tám quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, đầy đủ âm thanh tuyệt hảo của Phật.   O

BA PHÚC NHỜ KHÔNG NÓI LỜI VÔ ÍCH

Này các đệ tử, ai xa lìa được các lời vô ích, được ba chắc chắn. Một là chắc chắn được người trí mến. Hai là chắc chắn đối đáp nhanh trí. Ba là chắc chắn tăng trưởng uy tín, không bị dối trá. Nếu biết hồi hướng ba quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, được Phật thụ ký, là điều chắc chắn.  O

NĂM PHÚC NHỜ KHÔNG THAM DỤC

Này các đệ tử, ai xa lìa được các tâm tham dục, được năm tự tại. Một là ba nghiệp luôn được tự tại, giác quan đầy đủ. Hai là của cải luôn được tự tại, không bị cướp đoạt. Ba là phúc đức luôn được tự tại, ước gì được đó. Bốn là uy quyền luôn được tự tại, được hiến vật quý. Năm là vật dụng hơn chỗ mong cầu, do không bỏn xẻn, ganh tỵ, ghen ghét. Nếu biết hồi hướng năm quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, chúng sanh ba cõi thường luôn tôn trọng, cung kính, cúng dường.        O

TÁM PHÚC NHỜ KHÔNG SÂN HẬN

Này các đệ tử, ai xa lìa được cái tâm giận dữ, được tám pháp hỷ. Một là có tâm không tổn hại ai. Hai là có tâm hòa bình, vui thuận. Ba là có tâm không gây kiện cáo. Bốn là có tâm chân thực, nhu hòa. Năm là có tâm từ bi của Thánh. Sáu là có tâm làm việc lợi lạc. Bảy là thân tướng đoan nghiêm, người mến. Tám là hòa nhẫn, sớm sanh Phạm thiên. Nếu biết hồi hướng tám quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, được tâm vô ngại của Phật, Bồ-tát, người nhìn không chán.             O

MƯỜI PHÚC NHỜ KHÔNG SI MÊ

Này các đệ tử, ai xa lìa được các tâm tà kiến, được mười công đức. Một là vui thích việc thiện, bạn thiện. Hai là tin chắc nhân quả đạo đức, quyết không làm ác. Ba là nương tựa Phật, Pháp và Tăng; không thờ Thượng đế và các thần linh. Bốn là tâm thẳng, công bằng, không còn lưới nghi những điều tốt, xấu. Năm là tái sanh làm người và trời, không vào đường ác. Sáu là phúc đức, trí tuệ tăng trưởng. Bảy là xa lìa mê tín, dị đoan; tu hành Thánh đạo. Tám không chấp thân, dứt các nghiệp ác. Chín là thành tựu trí tuệ vô ngại. Mười là không rơi vào những cảnh tai nạn. Nếu biết hồi hướng mười quả phúc này về đạo giác ngộ, khi chứng quả Phật, trí tuệ vô ngại, thần thông tự tại.

Này các đệ tử, đang khi tu đạo, nếu có người nào xa lìa nghiệp sát, thường hành từ bi, thương loài hữu tình, thích ban mạng sống, xây dựng hòa bình, bảo vệ thiên nhiên, thì kẻ oán thù không thể hại được, hết nghiệp chết yểu, sống thọ, khỏe mạnh, sáng suốt, an vui.       O

Nếu có người nào bỏ nghiệp trộm cắp, tôn trọng sở hữu, những gì không cho thì không được lấy; thích hạnh bố thí, giúp đỡ, cúng dường thì được giàu sang, tài sản đầy đủ, không thiếu thứ gì, không bị hư hại, đầy đủ tri thức về giáo pháp Phật, hành trì an vui.

Nếu có người nào không dính ngoại tình, từ bỏ tà dâm, giữ gìn tiết hạnh, chung thủy vợ chồng, không xâm hại ai, không đem lòng dục nhìn ngó người khác, quan tâm chăm sóc người bạn đời mình và các con cái, chăm sóc hạnh phúc của cả gia đình sẽ sống hạnh phúc vợ chồng trăm năm, thoát khỏi sợ hãi và nhiều tai họa.

Nếu có người nào bỏ nghiệp dối trá, nói lời chân thật, tôn trọng chân lý, tránh lời hủy báng, chỉ trích, gây sự; luôn nói lời ngay, bảo vệ chánh pháp, giữ nguyện của mình thì quyết định đạt nhiều hạnh phúc lớn, không bị vu khống, không bị gièm pha.     O

Nếu có người nào bỏ nghiệp ly gián, không nói chia rẽ; nói lời hòa hợp, xây dựng đoàn kết, nối kết tình thương, thì được quả phước quyến thuộc thuận hòa, đồng chí nguyện tốt, không gặp ngang trái, không bị tranh chấp, không vướng kiện tụng; thân tâm thơi thới.

Nếu có người nào không nói lời ác, văng tục, nguyền rủa, chửi bới quát tháo, chì chiết nặng nhẹ, ngữ điệu khó nghe, ngôn ngữ vô duyên thì được phước báo tăng trưởng uy tín, được người lắng nghe, không chút trái nghịch, đạt niềm vui lớn.

Nếu có người nào từ bỏ tán dóc, không lời vô ích, từ bỏ thị phi thì được phước báo mọi người tin tưởng, thể hiện kính trọng, không ai ngờ vực, đạt lợi ích lớn.

Nếu có người nào từ bỏ tham ái (đam mê hưởng dục, đam mê tái sanh, thích sự kết liễu), không còn tham lam bất cứ cái gì vốn là phi pháp; không còn bỏn xẻn, ganh tỵ, tật đố; thường thí bố thí, tặng biếu sở hữu, giúp người cứu đời thì được phước báo uy lực tăng trưởng, niềm tin kiên cố, buông được chấp mắc.

Nếu có người nào từ bỏ sân hận, không còn bực tức, hiềm khích, bất mãn; không thương tổn ai, không xúc phạm ai, từ bỏ bạo lực và các khủng bố… thì được phước báo tâm trí vô ngại, không có kẻ thù, các căn trang nghiêm, người thấy đều thích.

Nếu có người nào chuyển hóa si mê, mê tín, dị đoan; không còn tà kiến, thoát khỏi do dự và tâm ba phải… thì được phước báo tăng trưởng chánh kiến, luôn biết chăm sóc tâm bồ-đề lớn, hiểu rõ nhân quả, kính tin Tam Bảo, ứng xử chân chính, hạnh phúc tràn đầy.     O

Này các đệ tử, khi tu Bồ-tát, làm mười nghiệp lành, siêng năng bố thí, chắc chắn đạt được nhiều lợi ích lớn, nay và mai sau.

Ai dùng giới đức trang nghiêm hạnh phúc, một lòng hướng về nghĩa lợi Phật pháp, thực tập nguyện lớn chắc chắn đạt được nhiều quả phúc lớn. Ai dùng kham nhẫn trang nghiêm bản thân được viên âm Phật, đủ các tướng tốt. Ai dùng tinh tấn trang nghiêm phước đức sẽ phá ma quân, vào pháp tạng Phật. Ai dùng thiền định trang nghiêm cõi tâm sẽ có chánh niệm, lương tâm, khinh an, trí tuệ sâu xa. Ai dùng trí tuệ trang nghiêm cuộc sống sẽ dứt phân biệt, không còn vọng tâm, quét sạch tà kiến.

Ai dùng từ bi trang nghiêm hạnh phúc thì không còn tâm não hại một ai; thương xót chúng sanh, không hề phân biệt, cũng không bỏ sót. Ai dùng hoan hỷ trang nghiêm tấm lòng thì không ganh ghét người tu học thiện. Ai dùng buông xả xử lý khổ đau trước cảnh thuận nghịch, tâm được bình an, không còn buồn giận.

Ai dùng chính niệm trang nghiêm thân tâm sẽ không rời bỏ pháp tứ niệm xứ: Quán thân, cảm giác, tâm và ý niệm. Ai biết sử dụng bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự trang nghiêm cuộc sống sẽ giáo hóa được vô số chúng sanh. Ai dùng tinh tấn để tự trang nghiêm thì sẽ dứt sạch các pháp xấu ác, thành tựu thiện nghiệp, sống trong hạnh phúc.     O

Ai dùng thần túc để tự trang nghiêm thì thân và tâm nhẹ nhàng, vui vẻ. Ai dùng năm căn hay dùng năm lực (bao gồm tín, tấn, niệm, định và tuệ) trang nghiêm cuộc sống thì niềm tin vững, tinh tấn, không mê, không còn oán thù, dứt các phiền não, vắng lặng, điều thuận; không gì hại được. Ai dùng bảy giác (bao gồm trạch pháp, tinh tiến, hoan hỷ, khinh an, chánh niệm, thiền định, hành xả) trang nghiêm đạo hạnh sẽ sớm giác ngộ bản chất các pháp.

Ai dùng tám chính (tầm nhìn chân chính, tư duy chân chính, lời nói chân chính, hành động chân chính, nghề nghiệp chân chính, chính tinh tấn, chính niệm, chánh định) trang nghiêm tự thân sẽ được trí tuệ, giải quyết vấn nạn, hiện tại an vui. Ai dùng phương pháp thiền chỉ và quán trang nghiêm tâm thức sẽ rõ thực tướng của các sự vật. Ai dùng phương tiện giúp người cứu đời sẽ chóng thành tựu niềm vui niết-bàn.           O

Này các đệ tử, tu tập trọn vẹn mười nghiệp thiện này sẽ giúp thành tựu mười năng lực lớn, bốn pháp vô úy, mười tám bất cộng, tất cả Phật pháp đều được viên mãn. Vì thế ta khuyên tất cả mọi người siêng năng thực tập mười nghiệp thiện này.

Ví như thành trì, phố xá, làng xóm, nhà cửa, cây cối… đều nương địa cầu để an trụ vững và được tăng trưởng. Tương tự như thế, mười nghiệp thiện này, tất cả con người, chư thiên, Thanh Văn, Duyên Giác, Độc Giác và các Bồ-tát, hết thảy Phật pháp đều nương nền tảng mười thiện mà thành. Không đạt mười thiện không thể hạnh phúc, giác ngộ, giải thoát.

Phật vừa dứt lời, vua Ta-kiệt-la, tất cả mọi người vô cùng hoan hỷ, phát nguyện thực tập, truyền bá kinh này.      O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật              (3 lần) O

***

4. PHẬT NÓI KINH TÁM ĐIỀU TRAI GIỚI

 ***

BA LOẠI TRAI GIỚI

Tôi nghe như vầy. Một thời đức Phật ở điện Thừa Tướng, thuộc thành Xá-vệ, mẹ quan Thừa Tướng là bà Duy-da và các con dâu đến thăm viếng Ngài. Sau khi lễ Phật, họ ngồi một bên, thỉnh Phật tuyên thuyết các lợi ích của Bát quan trai giới.

Này bà Duy Da, về trì trai giới có ba nhóm loại: Một là trì trai như người chăn trâu. Hai là trì trai như đạo lõa thể. Ba là trì trai đúng với của Phật pháp.    O

Thế nào gọi là trì trai giống như những kẻ chăn trâu? 

Những kẻ mục đồng thường mong ước được nước sạch, cỏ xanh cho trâu ăn uống. Chiều về họ nghĩ cánh đồng phong nhiêu, để vào ngày mai lùa trâu đến đó. Công việc của họ là chăn và lùa, cho ăn, lấy sữa. Tương tự, nam nữ đã nhận trai giới lại bận tâm vào tham dục, sản nghiệp, thức ăn ngon ngọt, để làm thỏa mãn cái tâm ham thích. Tiếp nhận trai giới như cách vừa nêu không được lợi lạc và thiếu sáng suốt.  O

Thế nào gọi là trì trai giống như tu đạo lõa thể? 

Vào những ngày rằm, người theo đạo này nằm sát xuống đất, tiếp nhận trai giới, họ lạy thần linh trong mười cây số và cầu nguyện rằng: “Hôm nay ngày trai, tôi không làm ác, tôi không dám nói có nhà của người hay nhà của mình, tôi không thân quen; vợ, con, tôi tớ không phải sở hữu, tôi không phải là chủ nhân của họ.” Cách làm như thế chẳng qua chỉ là loại học văn sang mà chữ thì hèn, không có thực tâm. Qua sáng hôm sau, đâu cũng vào đấy, không chút thay đổi tâm tánh, thói quen. Trì trai như thế không lợi ích lớn do thiếu sáng suốt.     O

Thế nào gọi là trì trai chân chính đúng với pháp Phật?

 Phật tử thuần thành, mỗi tháng sáu ngày, tiếp nhận tám giới với tâm thanh tịnh, thực hành nghiêm túc, làm mới thân tâm, mang lại hạnh phúc, an lạc dài lâu.    O

TÁM ĐIỀU TRAI GIỚI

Trai giới thứ nhất trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, thương tưởng chúng sanh, không gieo sát nghiệp với người, thú vật và loài côn trùng; không dùng dao, gậy giết hại chúng sinh; góp phần xây dựng thế giới hòa bình, xã hội an vui; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ hai trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, chuyển hóa lòng tham, từ bỏ trộm cắp, những gì không cho thì không được lấy; tôn trọng sở hữu của những người khác; thích hạnh bố thí, chia sẻ giúp người; khi tặng biếu ai rất là trân trọng, không gây mặc cảm; cho không mong cầu đền đáp về sau; bỏ tâm tham lam, keo kiệt, bủn xỉn; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ ba trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, không có dâm ý, không vướng dục lạc, không màng tính dục, không thích nhan sắc; tu hạnh thanh cao; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ tư trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, không nói vọng ngữ, tâm niệm chân chính, ngôn ngữ chân thật, không lời dối gạt, miệng tâm khớp nhau, nói gì làm nấy, làm gì nói nấy; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ năm trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, không uống rượu bia, ma túy, thuốc lá và độc tố khác; tâm không mê loạn, không bỏ chánh niệm, ý không buông lung, hạnh luôn đoan chánh; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ sáu trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, không trang sức phẩm, không xức nước hoa, không xoa phấn sáp, không ăn mặc đẹp; không ca, hát, múa; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ bảy trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, không nằm giường nệm sang trọng đắt tiền, không ngủ quá nhiều; sống ngày giản dị; vui với Phật pháp; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.

Trai giới thứ tám trong một ngày đêm, như bậc chân nhân, ăn uống đúng thời, sau ngọ không ăn; tiết chế ăn uống, làm nhẹ thân thể; vui với Phật pháp; hết lòng thực tập giới này thanh tịnh.  O

THỰC TẬP NĂM NIỆM

Này các đệ tử, đó là tám giới mà những người đời tập tu một ngày như người xuất gia. Để ngày trì trai được quả phúc lớn, người nhận trai giới cần luôn ghi nhớ năm niệm sau đây.

Một là niệm Phật với mười đức hiệu: “Phật là Như Lai, là bậc Chí chân, bậc Chánh đẳng giác, bậc Minh hạnh túc, bậc Thế gian giải, bậc Vô thượng sĩ, Điều ngự trượng phu, bậc thầy trời người, là bậc Thế Tôn.” Nhờ tâm niệm Phật, trạng thái ngu si, ác ý, phẫn nộ và các bất thiện đều không khởi lên; tâm thiện lớn mạnh, vui với nghiệp Phật, đức lành tăng trưởng, được người quý mến; như người gội đầu trừ sạch gầu bẩn.   O

Hai là niệm Pháp là trí tuệ lớn, soi sáng thế giới, xóa tan khổ đau, mang lại hạnh phúc. Giáo pháp rất nhiều, gồm trong ba bảy yếu tố giác ngộ: Bốn điều quán niệm, bốn thứ tinh tấn, bốn như ý túc, năm căn, năm lực, bảy chi giác ngộ và tám chánh đạo. Nhờ tâm niệm pháp ta có giải pháp thoát mọi khổ đau.    O

Ba là niệm Tăng, đoàn thể xuất gia, bốn đôi tám bậc, có lý tưởng lớn, học tu Phật pháp, tỏ ngộ Phật tuệ, chứng đắc đạo quả hoặc đang trên đường chứng đắc đạo quả, từ quả thứ nhất đến A-la-hán. Tăng đoàn đạt được đạo đức, thiền định, trí tuệ và tuệ giải thoát; đầy đủ các hạnh, tròn đầy thánh đức; đáng làm ruộng phước cho đời gieo trồng. Nhờ niệm Tăng đoàn, các nghiệp si mê, ác ý, phẫn nộ đều được trừ sạch, tâm hoan hỷ sanh, vui thích việc thiện. Như lấy tro chín giặt tẩy áo quần không còn nhơ bẩn.   O

Bốn là niệm Giới. Khi đã tiếp nhận giới luật của Phật, nên giữ trọn vẹn, không tạo tỳ vết, không để thiếu sót, giữ gìn trang nghiêm và luôn miên mật; tâm không dao động, thân không phóng túng; tất cả việc làm đều hợp trí tuệ, không hề hối hận; không còn phân biệt, dùng tâm bình đẳng giáo hóa, độ người; điều phục đại chúng theo đường đạo đức; tâm luôn hoan hỷ, sống trong an lành. Ví như mài gương, phẳng lì, sáng tỏ, chiếu soi các vật. Người giữ giới hạnh, thân tâm thanh tịnh, an lạc tràn đầy.    O

Năm là niệm Thiên, gồm Tứ thiên vương, Đao lợi, Diêm ma và trời Đâu suất, cùng nhiều trời khác. Nên hiểu tin rằng tái sinh cõi thiên là do thực tập chánh tín, giới hạnh, bố thí, trí tuệ… và nhiều nghiệp lành. Ví như châu báu, chiếu tan tối tăm, mang lại ánh sáng. Người niệm chư thiên, tăng thêm niềm tin về nhân quả lành, vững đường đạo đức.      O

LỢI ÍCH THỰC TẬP

Này các đệ tử, những ai thực tập trọn vẹn tám giới và năm tâm niệm vừa được nêu trên, hiện đời an lạc do dứt bất thiện, tăng trưởng điều lành, phát triển tâm linh, chứng đạt niết-bàn; đến khi qua đời, sanh về cõi lành hoặc các cõi trời. Những người có trí ra sức thực tập, chuyên tâm làm phúc, chuyển hóa khổ đau.

Này bà Duy-da và các đệ tử, phước và an lành của ngày thực tập Bát quan trai giới đáng được khen ngợi, còn vượt trội hơn tài sản, của báu của mười sáu nước gộp lại cùng nhau.    O

Tuổi thọ cõi trời dài lâu không xiết. Có những cõi trời, một ngày một đêm bằng năm mươi năm ở địa cầu này. Tại cõi Tứ thiên, người sống rất thọ, đến năm trăm năm, bằng trên địa cầu chín trăm vạn năm. Giữ Bát quan trai trọn vẹn trang nghiêm sẽ được tái sanh về các cõi trời. Cả một trăm năm trên địa cầu này chỉ bằng một ngày trên trời Đao lợi. Người ở Đao lợi thọ một nghìn tuổi bằng trên dương gian ba nghìn sáu trăm vạn năm dài dẳng. Hai trăm năm dài trên địa cầu này chỉ bằng một ngày của cõi Diêm thiên. Tuổi thọ của người trên cõi Diêm thiên dài hai ngàn tuổi, bằng trên trần gian một ức năm nghìn hai trăm vạn năm. Cả bốn trăm năm trên địa cầu này chỉ bằng một ngày của trời Đâu-suất. Người trời Đâu-suất thọ bốn nghìn tuổi, bằng trên trần gian đến sáu ức tám trăm vạn năm dài… Chênh lệch thời gian ở địa cầu này với các cõi trời là vô cùng lớn, không thể kể hết. Người giữ trang nghiêm Bát quan trai giới, đầy đủ chánh tín, thực tập bố thí, phát triển trí tuệ, đến khi qua đời sẽ được sanh về các cõi trời ấy, tùy theo phước báu của mình đã tạo, để hưởng an lạc, dài lâu vô cùng.    O

Nói về việc thiện thì nhiều không xiết. Trong pháp hội này, ta chỉ lược nói một vài trường hợp. Ai làm việc thiện, sống được hạnh phúc, chết thì nhẹ nhàng, tái sanh cõi lành, hoặc các cõi trời, để hưởng hạnh phúc, an lạc dài lâu.

Phật vừa dứt lời, quý bà Duy-da và người có mặt vô cùng hoan hỷ, đảnh lễ Thế Tôn, tán dương việc thiện, phát nguyện tiếp nhận Bát quan trai giới sáu ngày mỗi tháng, đồng thời phát nguyện nỗ lực làm phúc, giúp người cứu đời, không hề thoát lui. Mọi người hạnh phúc, giữ gìn trai giới.     O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật     (3 lần) O

***

5. KINH NHÂN QUẢ ĐẠO ĐỨC

 ***

TU SAI PHƯƠNG PHÁP

Tôi nghe như vầy. Có một thuở nọ, tại chùa Kim Sư, thuộc thành Vương Xá, có ông Thuần-đà đến đảnh lễ Phật. Nhân đó, đức Phật ôn tồn hỏi ông: “Hiện ông ưa thích pháp tu tập nào, của các Sa-môn hay Bà-la-môn?”

Thuần-đà bạch Phật: “Kính bạch Thế Tôn, con kính Sa-môn và Bà-la-môn thờ Iśvara, vị thần sáng thế, một tay cầm trượng, tay cầm bình nước. Thần này dạy rằng: “Ngày rằm mỗi tháng, dùng chất hồ-ma và am-ma-la để gội đầu tóc, mặc áo trắng đẹp, đeo tràng hoa dài, giữ gìn trai giới, rồi nằm trên đất có trét phân bò. Sáng sớm ngày rằm, tay sờ vào đất rồi nói như sau: ‘Đất này trong sạch, tôi cũng trong sạch.’ Tay cầm phân bò với nắm cỏ tươi, miệng nói như sau: ‘Phân cỏ trong sạch, tôi cũng trong sạch.’ Chúng con được dạy: ‘Ai làm như vậy sớm được trong sạch; không làm điều này sẽ bị bất tịnh.’ Từ đó trở đi, con kính Sa-môn và Bà-la-môn tu hạnh trong sạch vừa được trình bày”.    O

NGHIỆP QUẢ ĐEN TRẮNG

Nhân đó đức Phật dạy ông Thuần-đà và người có mặt nhân quả đạo đức như lời sau đây.

Này các đệ tử, có loại nghiệp đen tạo quả báo đen; có nghiệp bất tịnh cho quả bất tịnh, cũng như gánh nặng thì luôn chúc xuống. Đây là quy luật của nhân và quả với sự báo ứng. Nếu ai đã tạo nghiệp đen, bất tịnh thì dù hàng ngàn những cái sớm mai lấy tay sờ đất, miệng niệm ‘thanh tịnh’ vẫn bị bất tịnh, nếu không thực tập chuyển nghiệp bất tịnh. Ai cầm phân bò với nắm cỏ xanh mà nói thanh tịnh thì trên thực tế vẫn là bất tịnh, ngay cả tình trạng chưa đụng đến phân, bản chất của phân cũng đã ô nhiễm và bất tịnh rồi.   O

BA ĐIỀU ÁC CỦA THÂN

Này các đệ tử, có ba điều ác do thân tạo tác, mang lại khổ đau, gây nhiều tổn thất. Một là sát sanh, bất cứ người nào tay tanh mùi máu, tâm thích đánh đập, sát hại, bạo động, không chút hổ thẹn, tham lam, keo kiệt, hành hạ chúng sanh, bao gồm con người, động vật, côn trùng… là đang gieo nghiệp sát sinh, hại vật. Hai là trộm cắp tài vật của người, của làng, của nước, từ vật nhỏ nhoi cho đến đất đai là phạm pháp luật. Ba là tà dâm, dùng sức cưỡng bức, làm việc tà vạy đối với những người được bảo hộ bởi cha mẹ, anh em, chị em, chồng vợ, hoặc là thân quyến… là phạm luật pháp, trái với đạo đức.   O

BỐN ĐIỀU ÁC CỦA MIỆNG

Này các đệ tử, có bốn điều ác do miệng tạo tác. Một là vọng ngữ, nói không chân thật ở chốn công đường hoặc với người khác, không thấy nói thấy, thấy nói không thấy, không nghe nói nghe, nghe nói không nghe, biết nói không biết, không biết nói biết, hoặc vì tài lợi, hoặc vì quyền lợi, hoặc lý do nào... đều là phạm pháp. Hai là lưỡng thiệt, nói lời chia lìa, đem chuyện đầu này đến nói đầu kia, tạo sự mâu thuẫn, chống đối lẫn nhau, gây mất đoàn kết. Ba là ác khẩu, buông lời chửi bới, mắng nhiếc gắt gao, cộc cằn, thô lỗ, thề cay rủa độc, cho người khổ đau. Bốn là lời phiếm, nói không thực tế, lời nói vô nghĩa, lời nói phi pháp, nói thiếu suy nghĩ, nói không đúng lúc, nói lời tán dóc.   O

BA ĐIỀU ÁC CỦA TÂM

Này các đệ tử, có ba điều ác do tâm tạo tác, mang lại khổ đau, bất hạnh lâu dài. Một là tham lam, chỉ biết thỏa mãn khoái lạc giác quan; uống ăn vô độ, chơi bời hưởng thụ, tiêu xài phung phí. Lòng tham ích kỷ hại mình hại người, vi phạm luật pháp, trái với đạo đức. Hai là sân hận bao gồm giết chóc, đả thương, phá hoại, xung đột, tranh chấp, hận thù không buông, giận tức, hờn dỗi, ganh tỵ hơn thua, tạo nghiệp khủng bố, gây bao thù oán, đứng ngồi không yên. Ba là si mê, tà kiến, điên đảo, mê tín, dị đoan, tin điều quái gở; không tin đời sau, không tin nhân quả, không tin đạo đức, không tin thiện ác; không có cha mẹ, không có hóa sinh, không có thánh nhân, không tin tiềm năng, không tin nỗ lực, chấp nhận số phận định đoạt bởi Chúa… Những điều vừa nêu đều là tà kiến, gây khổ đời này, chịu khổ đời sau.                  O

Này các đệ tử, mười ác nêu trên gọi là nghiệp đen tạo kết quả đen, là nhân bất tịnh tạo quả bất tịnh. Gánh nặng khổ đau luôn luôn trút xuống đối với những người gieo nghiệp xấu ác.   O

MƯỜI ĐIỀU THIỆN

Này các đệ tử, thế nào gọi là nghiệp trắng quả trắng, nhân phúc quả phúc, nghiệp tịnh quả tịnh, giúp người hướng thượng?

Này các đệ tử, có mười điều thiện, tạo ra nhân quả báo ứng hạnh phúc. Có ba nghiệp thiện do thân tạo tác. Một là bất sát, từ bỏ giết chóc, từ bỏ vũ khí, thương xót chúng sinh, không dùng vũ lực, thương tổn, hãm hại; bảo hộ sự sống, yêu chuộng hòa bình, bảo vệ môi trường. Hai là không trộm, từ bỏ cướp giật, vật gì không cho thì không được lấy, tôn trọng sở hữu, tâm sạch không tham; khi có điều kiện, ưa thích bố thí, cứu ngặt, cứu nghèo, vượt qua khổ đau. Ba là chung thủy, từ bỏ tà dâm, bảo hộ hôn nhân, bảo hộ hạnh phúc. O

Có bốn nghiệp thiện do miệng tạo tác. Một là phát ngôn luôn hợp sự thật, xây dựng uy tín. Hai là lời nói hòa hợp, đoàn kết, tùy hỷ lẫn nhau. Ba là nói lời lịch sự, dễ nghe, giúp người hoan hỷ. Bốn là nói lời ý nghĩa, giá trị, xây dựng hiểu biết.

Có ba nghiệp thiện do ý tạo tác. Một là lìa tham, buông xả, không dính. Hai là hết sân, bảo hộ sự sống. Ba là không si, sống với chánh kiến, tin sâu nhân quả, tin có kiếp sau, tin vào điều thiện, tin các thánh nhân.

Này các đệ tử, mười nghiệp nêu trên tạo ra quả trắng, hạnh phúc, an vui, đời này, đời sau. Bất kỳ người nào thành tựu trọn vẹn mười nghiệp thiện trên, dù có sờ đất dơ dáy, bẩn thỉu, hoặc cầm phân bò với nắm cỏ tươi, cũng được thanh tịnh.

Phật vừa dứt lời, gia chủ Thuần-đà và người có mặt vô cùng hoan hỷ, phát nguyện thọ trì, truyền bá kinh này.   O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật       (3 lần) O

***

6. LỜI VÀNG PHẬT DẠY 

I. PHẨM SONG ĐỐI

(Yamaka-vagga)

1-2. Ý làm chủ hành vi tạo tác

Ý dẫn đầu, thiện ác tạo ra

Nếu dùng tâm ý ác tà

Nói năng, hành động khổ sa vào mình.

Như xe chở lăn nhanh theo bánh;

Bánh đi đâu, xe đến liền theo

Mỗi khi tâm thiện đã gieo

Quả lành trổ, giống bóng đeo theo hình.

 

3. Ai ôm hận bị người hãm hại

“Nó đánh tôi và chửi mắng tôi”

“Thắng tôi, cướp đoạt của tôi”

Nhớ hoài bất hạnh, khó nguôi hận thù.

 

4. Ai bỏ được hận thù bị hại:

“Nó đánh tôi và chửi mắng tôi”

“Thắng tôi, cướp đoạt của tôi”

Hận thù tan biến, nguôi ngoai cõi lòng.

 

5. Trả thù hận bằng tâm oán giận

Muôn kiếp dài khó đặng thành công

Từ bi chuyển hóa thù chung

Đây là định luật công bằng xưa nay.

 

6. Trong kiếp sống ai ngờ cái chết

Rình rập ta chẳng sót mảy may

Người nào giác ngộ điều này

Hơn thua, tranh chấp... dứt ngay tức thì.

 

7. Ai đắm nhiễm năm điều dục lạc

Chẳng giữ tâm, làm chủ giác quan

Uống ăn thái quá hại thân

Tánh hay lười biếng, nhọc nhằn qua loa.

Người như thế bị ma đánh bại

Cũng giống như gió thổi ngã cây.

Khổ đau, bất lực nào hay

Đều do buông thả, đắm say sắc trần.

 

8. Không nhiễm đắm, quán thân nhơ uế

Giữ gìn tâm, làm chủ giác quan

Uống ăn tiết độ, siêng năng

Vững vàng như núi trước ngàn bão giông.

 

9. Dù khoát áo cà-sa đĩnh đạc

Mà tâm còn uế trược tham, sân

Sống không chân thật, buông lung

Làm sao xứng hạnh sa-môn sáng ngời?      O

 

10. Ai giải phóng tham, sân, trược uế

Sống thanh cao, giữ giới nghiêm minh

Chánh chân, làm chủ được mình

Người tu như thế thật tình đáng khen.

 

11. “Không chân thật lại cho chân thật

Chân thật thì lầm tưởng dối gian”

Tà tư, tà hạnh làm nhân

Do vậy khó đạt chánh chân trong đời.

 

12. “Cái chân thật thì cho chân thật

Không chân thì khẳng định không chân”

Chánh tư, chánh hạnh làm nhân

Nhờ vậy đạt được chánh chân trong đời.

 

13. Nhà vụng lợp có nhiều lỗ dột

Một trận mưa làm ướt tả tơi.

Người không tu tập, mãi chơi

Dục tham xâm nhập, cả đời khổ đau.

 

14. Nhà lợp khéo, chỗ nào cũng kín

Nhiều mưa to chẳng ảnh hưởng chi.

Với người tinh tấn tu trì

Dục tham dứt sạch, có gì phải lo?

 

15. Kiếp này khổ, kiếp sau càng khổ

Kẻ ác gian chịu khổ hai đời

Quả sầu đeo bám khôn nguôi,

Nhớ ác, day dứt khó rời khỏi ta.

 

16. Kiếp này sướng, kiếp sau càng sướng

Người đức cao được hưởng phước vui

Thiện nhân trổ quả còn hoài

Nhớ thiện, an lạc tràn đầy trong tâm.

 

17. Kiếp này khổ, kiếp sau than khổ

Gieo ác nhân phải khổ hai đời

Lương tâm dằn vặt tơi bời

Rơi vào cõi dữ, than hoài chẳng xong.

 

18. Kiếp này sướng, kiếp sau càng sướng

Làm phúc thì sung sướng hai đời

Phúc do làm thiện tuyệt vời

Sanh về cõi thiện, thảnh thơi lâu dài.

 

19. Làu thông cả kho kinh sâu sắc

Không thực hành, phóng dật ích chi?

Khác gì như kẻ làm thuê

Chăn bò cho chủ, có gì của ta?

 

20. Người nói ít nhưng hành miên mật

Bỏ tham, sân; tỉnh giác, thong dong

Hai đời dính mắc không còn

Người này xứng hạnh sa-môn sáng ngời.         O

***

II. KHÔNG PHÓNG DẬT

(Appamāda-vagga)

21. Không phóng dật là con đường sống

Kẻ buông lung làm hỏng cuộc đời.

Không còn phóng dật, sáng ngời

Buông lung như kẻ chết rồi, ích chi.

 

22. Sống bất tử với đường tỉnh thức

Thói buông lung là vực tử sanh.

Định thiền, giới hạnh, tinh cần

Ung dung đạo giác, an nhàn thân tâm.

 

23. Người có trí siêng tu thiền định

Luôn tinh cần thức tỉnh ngày đêm

Niết-bàn vô thượng xứng tên

Khổ đau, trói buộc không còn đeo mang.

 

24. Luôn tinh tấn, tự điều, chính niệm

Nương pháp màu, đức hạnh sáng trong,

Giữ mình, dứt bỏ buông lung

Tiếng lành, phước tốt gia tăng mỗi ngày.

 

25. Luôn nỗ lực vượt qua phóng dật

Tự điều thân, chủ các giác quan

Trí nhân như đảo vững vàng

Bão giông không thể ngập tràn được đâu.

 

26. Kẻ thiếu trí đam mê phóng dật

Bám nghiệp duyên, rồi gặt quả sầu

Trí nhân tinh tấn trước sau

Như gìn của báu làm giàu bản thân.

 

27. Cảnh hưởng thụ không thèm màng tới

Dục lạc đời chẳng luyến ái tham.

Siêng tu thiền định, chánh tâm,

Niềm vui sâu lắng đạt thành khó chi.

 

28. Người có trí dẹp tan phóng dật

Trên lầu cao tuệ giác nhìn trông

Không sầu khổ, hết buồn vương

Thương người ngu dưới kiếp hồng trần kia.        O

 

29. Sống tinh tấn giữa người  phóng đãng

Tỉnh thức luôn bên cạnh kẻ say

Trí nhân như ngựa khéo nài

Bỏ xa ngựa yếu cả bầy sau lưng.

 

30. Như Đế Thích do tu tinh tấn

Khi tái sanh làm chủ cõi thiên

Không còn phóng dật được khen.

Đời hay chỉ trích kẻ ghiền buông lung.

 

31. Tâm luôn thích niềm vui tinh tấn

Sợ buông lung phá hạnh thanh cao

Tu theo pháp Phật nhiệm mầu

Đốt tiêu trói buộc, sầu đau bao đời.

 

32. Tâm luôn thích niềm vui tinh tấn

Sợ buông lung phá hạnh thanh cao

Tu theo pháp Phật nhiệm mầu

Niết-bàn sẽ chứng, khổ sầu lánh xa.        O

 

***

III. PHẨM TÂM

(Citta-vagga)

33. Tâm dao động, sầu lo, sợ hãi

Khó giữ gìn, vùng vẫy theo duyên.

Trí nhân làm thẳng tâm này

Như người thợ khéo uốn tên thẳng hàng.

 

34. Như tôm cá vất ngoài thủy giới

Luôn vẫy vùng hướng tới nước nguồn

Tâm tu vẫy mạnh thoát trần

Quyết lòng dẹp sạch ma quân não phiền.

 

35. Tâm phàm tục chuyền cành như khỉ

Theo thú vui thành thị, xóm làng.

Lành thay, làm chủ được tâm

Giữ tâm định tĩnh, bình an lâu dài.

 

36. Tâm vi tế, khó nhìn, khó thấy

Theo dục tham, thoải mái quay cuồng

Trí nhân làm chủ được tâm

Niềm vui nội tại phủ trùm khắp nơi.          O

 

37. Đâu cần phải chạy xa, sống ẩn

Vào hang sâu, hóa hiện không thân.

Chi bằng điều phục được tâm

 Vượt qua trói buộc của ngàn ma quân.

 

38. Đối với kẻ tâm không an trụ

Pháp nhiệm mầu khó tỏ nguồn khơi

Niềm tin rung động, chơi vơi

Còn nguồn trí tuệ rạng ngời khó thông.

 

39. Khi tâm thoát dục tham, vướng mắc

Buông hận thù, ganh ghét, hờn ghen

Vượt trên thiện ác nhị nguyên

Xứng hàng tỉnh thức, không còn sầu lo.

 

40. Thân năm uẩn như sành dễ bể

Giữ gìn tâm như thể thành trì

Vung gươm trí tuệ diệt si

Thắng ma quân xấu, chớ vì vinh quang.

 

41. Thân vô thường, chẳng bao lâu nữa

Nằm vô tri trong cỗ quan tài

Khi tâm thoát khỏi thân này

Thân như khúc gỗ chẳng xài vào đâu.

 

42. Người ác độc diệt trừ đối thủ

Kẻ oan gia trả đũa oan gia

Không bằng tâm ác hại ta

Trầm luân muôn kiếp, đường tà lún sâu.

 

43. Cha mẹ muốn cho con hưởng phước

Thương cỡ nào, chẳng được dài lâu

Tâm lành, nhân tốt gieo sâu

Tự mình tạo dựng, quả mau lớn dần.            O

***

IV. PHẨM HOA

(Puppha-vagga)

44. Ai chinh phục địa cầu, thiên giới

Vượt lên trên cả cõi Diêm-ma ^[1]?

Sao bằng ngộ pháp Phật-đà ^[2]

Như người khéo kết tràng hoa đẹp màu.

 

45. Bậc hữu học ^[3] vượt qua trời đất ^[4]

Vượt lên trên cả cõi Diêm-ma

Lại thông chánh pháp Phật-đà

Như người khéo kết tràng hoa đẹp màu.

 

46. Khi tỏ ngộ thân như bọt nước

Ảo ảnh như điện chớp trên không

Bẻ tan tên của ma quân

Vượt tầm thần chết hàng ngàn dặm xa.

 

47. Kẻ say nhặt các hoa dục lạc

Bị tử thần vây bắt, kéo lôi

Như cơn lũ dữ cuốn trôi

Cả làng trong lúc ngủ vùi đêm thâu.

 

48. Kẻ say nhặt các hoa dục lạc

Nhiễm đắm rồi dính chặt khó buông

Ham vui chưa thỏa nguồn cơn

Tử thần đến bắt khó thương lượng gì.

 

49. Như ong biết bám hoa thưởng thức

Không hại gì đến sắc và hương

Giữ gìn hoa, hút nhụy xong

Cũng như bậc thánh vào làng hóa duyên.

 

50. Không bới móc lỗi lầm người khác

Chuyện đã làm có đạt hay không?

Nhìn mình hành động đục, trong

Vô tình, cố ý, đừng mong phạm vào.     O

 

51. Như hoa đẹp bên ngoài hấp dẫn

Mà bên trong chẳng đậm mùi hương

Lời hay, ý tưởng lạ lùng

Không làm vô ích, đáng thương vô cùng.

 

52. Như hoa đẹp to tròn, hấp dẫn

Dạng hình thù, lại đượm mùi hương

Lời hay, ý tưởng lạ lùng

Có làm ắt được quả tròn mười mươi.

 

53. Như một đống hoa tươi các loại

Nhiều tràng hoa được kết xâu nên

Cũng vầy trong chốn hồng trần

Thân làm bao việc quý lành đáng khen.

 

54. Hương mạt-lỵ ^[5], chiên-đàn^[6] thơm phức

Cả nước hoa chẳng ngược gió bay.

Hương người đạo đức thẳng ngay,

Bay xa ngược gió, tháng ngày còn thơm.

 

55. Hoa vũ quý ^[7], chiên-đàn thơm ngát

Hương già-la ^[8], sen sắc hồng tươi

 Giới hương số một trên đời

Hương hoa... chỉ sánh một mười mà thôi.

 

56. Hương hoa đẹp không nhiều giá trị

Cả chiên-đàn gỗ quý vậy thôi.

Hương người đức hạnh sáng ngời

Hòa cùng mây gió khắp trời ngát hương.

 

57. Người giới hạnh thanh cao đúng mực

Gìn thân tâm, chẳng chút buông lung

Đạt chơn giải thoát, trí thần

Quân ma không thể thấy đường tới lui.

 

58. Giữa bãi rác bên đường dơ bẩn

Có hoa sen thoang thoảng mùi hương.

Giữa đời phàm tục nhiễu nhương,

Có người trí tuệ, tình thương sáng ngời.

 

59. Giữa phàm tục, bao người đau khổ

Bởi nhiễm tham, không tỏ lý chân

Có người Phật tử thực hành

Sáng ngời trí tuệ, tỏ nguồn tâm linh. O

***

V. PHẨM NGU

(Bāla-vagga)

60. Người trằn trọc, đêm buồn thăm thẳm

Kẻ mỏi chân ngao ngán đường dài

Người ngu, chánh pháp ngoài tai

Luân hồi mất hút, biết ngày nào ra?

 

61. Trong cuộc sống, tìm mà chưa gặp

Bạn đồng hành tâm đắc, hơn mình,

Chớ nên gần kẻ vô minh

Khổ đau, lận đận, bám rình khó buông.

 

62. Bệnh chấp ngã vào con, tài sản

Nào con ta, tài sản của ta...

Khổ sầu đeo bám chẳng tha

Người ngu nên hiểu: Tôi là chẳng-tôi.

 

63. Ai ngu dở biết mình còn dốt

Nhờ vậy mà chậm lục hết dần

Kẻ “đần” lại tưởng mình “khôn”

“Chí ngu” như vậy không còn người hơn!

 

64. Người ngu tối có gần người trí

Không học theo chánh pháp chánh chân

Khác gì muỗng với vị canh

Trọn đời cũng chẳng thấm nhuần vị hương!

 

65. Người ngu dốt khéo gần người trí

Học Phật ngôn, đạo lý hiểu rành

Cũng như lưỡi nếm vị canh

Vị hương ngon ngọt thấm nhuần trong thân.       O

 

66. Người thiếu trí không màng thực tập

Bản ngã thành kẻ ác hại thân

Bỏ rơi việc thiện, đức nhân

Đắng cay quả xấu đeo mang trọn đời.

 

67. Không hối hận việc làm bất chánh

Không vượt qua quán tính thói quen

Có ngày đẫm lệ, sầu than

Một khi quả xấu chín vàng mới hay.

68. Với việc thiện làm rồi không tiếc

Dù cho người chẳng biết đền ơn

Hân hoan, vui vẻ, đẹp lòng

Phước lành trổ quả đón mừng thiện nhân.

 

69. Hành vi ác khi chưa trổ quả

Nhiều người ngu nghĩ nó ngọt ngon

Đến khi quả xấu chín hồng

Khổ đau, bất hạnh, khóc ròng ngày đêm.

 

70. Tu khổ hạnh năm này tháng nọ

Đứng một chân, ít ngủ, ít ăn

Một phần mười sáu chẳng bằng

Phước người thấu hiểu rõ ràng duyên sinh.            O

 

71. Nghiệp ác dữ chưa liền trổ quả

Như sữa tươi đâu đã đong ngay

Thầm theo đốt cháy người sai

Như than hồng núp dưới hơi tro tàn.

 

72. Kẻ ngu muội tham danh hư ảo

Thường sống trong khổ não đêm ngày

Vận may tổn hại lâu dài

Nhức đầu, căng thẳng nhớ hoài nỗi đau.

 

73. Ham danh ảo chút nào tương xứng

Ngồi trước trên các hạng Tỳ-kheo

Lấn quyền ngay cả trụ trì

Muốn người nể sợ quyền uy của mình.

 

74. Gây ngộ nhận cả Tăng lẫn tục ^[9]

Chứng minh rằng ta tác tạo nên

Việc làm lớn nhỏ chuyên quyền…

Cống cao, tham vọng bám chuyền người ngu.

 

75. Đường tục lụy dẫn về phàm tục

Đường niết-bàn nẻo giác hướng về

Hiểu thông hai ngõ hết mê

Chẳng màng danh lợi, hành trì viễn ly. O

 

***

VI. PHẨM HIỀN TRÍ

(Paṇḍita-vagga)

76. Gặp người trí chỉ điều non kém

Lòng biết ơn, cố gắng sửa sai

Kết thân người trí thật hay

Dẫn đường kho báu tại ngay đời này.

 

77. Bậc hiền trí giúp người sửa lỗi

Bỏ đường tà, dẫn lối đường ngay

Người lành quý trọng, chắp tay

Còn phường xấu ác ghét cay vô cùng.

 

78. Chớ kết bạn với phường xấu ác

Kẻ dối gian, cay độc, tiểu nhân.

Hãy thân với bạn hiền lành

Học theo gương hạnh chánh chân, sửa mình.          O

 

79. Người có trí thấm nhuần Phật pháp

Tâm say niềm hạnh phúc cao sâu

Cõi tâm thanh tịnh, tỏ làu

Ngày đêm an lạc pháp mầu thánh nhân.

 

80. Người làm ruộng làm mương dẫn nước

Còn thợ tên trau chuốt mũi tên

Thợ cây uốn ván thẳng liền

Người khôn làm chủ cái tâm của mình.

 

81. Như tảng đá vững vàng trước bão

Người trí hiền làm chủ cái tâm

Điềm nhiên trước cảnh phũ phàng

Khen chê chẳng động, không màng thị phi.

 

82. Người có trí thích nghe Phật pháp

Gìn an vui, hạnh phúc, thong dong

Như hồ sâu thẳm, nước trong

Không gì khuấy đục cõi lòng tịnh thanh.

 

83. Bậc hiền trí không còn chấp mắc

Người tịnh thanh bỏ được dục tham

Sống trong nghịch cảnh, thuận duyên

Tâm không dao động, vui buồn chẳng xao.

 

84. Chẳng vì ngã hay người nào khác

Mà tạo điều độc ác, gian tham

Chẳng vì con cái, giàu sang…

Chẳng vì ngôi vị trên ngàn muôn dân…

Người có trí công bằng, ngay thật

Giới hạnh tròn, đạo đức thanh cao

Noi theo chánh pháp cao sâu

Phát huy tuệ giác, làm giàu lương tâm.

 

85. Đại đa số quẩn quanh ba cõi

Ít có người vượt khỏi bờ mê

Đa phần chẳng chịu trở về

Con đường giác ngộ đề huề chánh chân.

 

86. Với những kẻ thực hành pháp Phật

Khéo giảng tuyên, tỉnh thức cõi tâm

Đến bờ giác ngộ, niết-bàn

Vẫy chào đau khổ, tử sinh bao đời.

 

87. Bậc hiền trí bỏ buông ái dục

Hướng tâm về tỉnh giác, niết-bàn

Không còn ngu dốt, sân, tham

Trên đường hướng thượng, căn lành trồng sâu.          O

 

88. Hãy vui hướng niết-bàn tịnh lạc

Không sở hữu, bỏ dục, ái, tham

Trí nhân rửa sạch nội tâm

Không còn cấu uế, đầy tràn niềm an. 

 

89. Không chấp thủ với tâm chân chánh

Bỏ ái tham, tu bảy giác chi

Không còn lậu hoặc, vướng gì

Sống trong an tịnh, sáng ngời nhân gian. O

 

***

VII. PHẨM A LA HÁN

(Arahanta-vagga)

90. Người đã thoát đường vào sống chết

Chặt gông cùm, xiềng xích đập tan

Ưu phiền đã thoát khỏi tâm

Không còn phiền não, an nhàn đến đi.

 

91. Người chính niệm, tinh cần, tỉnh giác

Lìa não phiền, ái dục chẳng màng

Đó đây, vui sống độc thân

Bỏ ao, con ngỗng ngút ngàn trời cao.

 

92. Không màng đến tiền tài, danh vọng

Làm chủ tâm, ăn uống vừa chừng

Lòng không, vô tướng, thong dong

Xả buông chấp mắc, thoát vòng trần gian

Trời cao, chim giữa mây ngàn

Không gian mất hút, dấu chân khó tìm.

 

93. Ai lậu hoặc, ái tham dứt sạch

Nhiễm đắm không, tự tại luôn luôn

“Lòng không, vô tướng, thong dong”

Như chim giữa chốn hư không khó tìm.

 

94. Người điều phục sáu căn, cảm giác

Như ngựa thuần tuân phục chủ nhân

Dứt trừ lậu hoặc, mạn, tham

Xứng A-la-hán giữa hàng nhân thiên.

 

95. Rộng như đất, tâm không oán hận

Như cột kia trước cảnh thịnh suy

Hồ tâm lắng sạch tham, si

Bậc A-la-hán sáng ngời nhân gian.         O

 

96. Người đạt được tâm an, ý tốt

Lời lẽ lành, hạnh nghiệp đáng khen

Thong dong, trí tuệ, chánh chân

Sống trong tịnh lạc, ngập tràn an vui.

 

97. Không mê tín, cắt buông hệ lụy ^[10]

Rèn thức tâm, tỏ ngộ vô vi ^[11]

Thực hành vô chấp, xả ly…

Là người tối thượng sánh vì núi cao.

 

98. Dù sống tại thôn quê, làng nhỏ

Hay rừng sâu, núi cả, đồi cao

A-la-hán sống chỗ nào

Thời dân nơi đó thấm sâu đạo vàng.

 

99. Thật thú vị, núi rừng xanh thẳm

Chỗ người phàm chẳng dám bén chân

Những người bỏ dục, lìa tham

Chọn nơi trú ngụ, chẳng màng lợi danh.       O

 

***

VIII. PHẨM NGÀN

(Sahassa-vagga)

100. Dẫu có nói ngàn lời vô ích

Chẳng dính gì hạnh phúc cho đời

Chi bằng chỉ thốt ít lời

Thấm nhuần đạo lý, giúp người bình an.

 

101. Dẫu có đọc trăm ngàn câu kệ

Chẳng có gì liên hệ niết-bàn

Chi bằng nói pháp ngàn vàng

Nghe xong lợi lạc, bình an cõi lòng.

 

102. Dẫu có giảng rất nhiều bài pháp

Không giúp người bỏ chấp, hết sầu

Sao bằng lời pháp nhiệm mầu

Nghe xong hạnh phúc thật lâu trong người.         O

 

103. Người thắng trận trước ngàn quân giặc

Đem khải hoàn, hạnh phúc nước nhà

Chẳng bằng người thắng được “ta”

Chiến công oanh liệt, sâu xa tuyệt vời.

 

104. Tự chiến thắng vượt trên tất cả

Hơn kẻ thù, giặc giã biên cương

Lành thay, điều phục bản thân

Sống trong hạnh phúc, không còn sầu đau.

 

105. Dù quyền lực như trời, thần, quỷ

Hay ma vương, kẻ dữ ngang tàng

Không người có thể sánh bằng

Một người tự thắng, không còn vọng tâm.

 

106. Dù cúng tế hàng ngàn vàng thẻ

Cho thần linh, Thượng đế trăm năm

Sao bằng ủng hộ thánh nhân

Xóa mê, khai ngộ, dẫn đàng an vui.

 

107. Dù thờ lửa trăm năm rừng thẳm

Cũng không bằng cúng hạng chân nhân

Cúng dường người trí tốt hơn

Trăm năm tế tự mơ màng phước duyên.

 

108. Dù hiến tế trăm năm Thượng đế

Cầu phước lành, tuổi thọ dài lâu

Chẳng bằng được một phần tư

Lễ người chánh trực, tâm từ thường gieo.

 

109. Ai cung kính chân tu đạo lực

Thực hành theo; phước đức sanh sôi:

Dồi dào sức khỏe, đẹp tươi,

Sống lâu, hạnh phúc, thảnh thơi tháng ngày.      O

 

110-11. Nếu phải sống trăm năm phóng đãng

Sao bằng ngày thiền quán tinh chuyên.

Trăm năm mê muội triền miên,

Một ngày tuệ giác, hành thiền: Bình an.

 

112. Dù có sống trăm năm lười biếng

Sao bằng ngày tinh tấn hết lòng

Vượt qua gian khó, đục trong,

Quyết tâm đạt được thành công mới dừng.

 

113. Trăm năm sống mê thân ngũ uẩn

Vướng luân hồi lẩn quẩn vần xoay

Chi bằng ngày một ngộ ngay:

Vô thường, sinh diệt tại đây, bây giờ.

 

114-15. Trăm năm sống không rành bất diệt

Sao bằng ngày ngộ biết vô sanh.

Trăm năm mù pháp thượng nhân

Không bằng ngày ngộ pháp môn cao vời.         O

*** 

IX. PHẨM ÁC

(Pāpa-vagga)

116. Người có trí gấp làm việc thiện

Tránh ác gian như tránh vực sâu.

Việc lành, lần lữa, không mau,

Tâm tà dành chỗ, khổ đau tới liền.

 

117. Ai đã lỡ gieo trồng nghiệp ác

Đừng làm liều, tiếp tục gây thêm.

Chớ mà biện hộ, tìm quên,

Quả sầu phải gặt, xích xiềng bủa giăng.

 

118. Có cơ hội gieo trồng giống tốt

Nhớ siêng năng chăm sóc, làm hoài

Căn lành tăng trưởng mỗi ngày

Những ai tích phước, nay mai an lành.

 

119. Kẻ làm ác quả sầu chưa trổ

Chẳng phải do nhân quả không thiêng

Đến khi quả xấu kề bên

“Ác thời gặp ác”, khổ phiền ngày đêm.

 

120. Người gieo thiện, quả lành chưa có

Chính là do giờ trổ còn xa

Đủ duyên, cây thiện trổ hoa

“Ở hiền gặt phúc” hẳn là lý chân.      O

 

121. Đừng xem nhẹ những điều ác nhỏ

Vì cho rằng chẳng có hại chi

Hãy xem nước nhỏ vào ly

Mỗi giây một giọt, li ti đầy tràn.

Người ngu tối tham, gian, ác đạo

Ngày qua ngày, gây tạo nghiệp duyên

Tâm tà, nhân xấu tăng thêm

Đến khi quả trổ, triền miên muộn sầu.

 

122. Chớ xem thường điều lành nho nhỏ

Mà cho rằng chẳng có nghĩa gì.

Bình tràn do nước nhỏ rì

Siêng năng làm thiện sánh vì trăng sao.

 

123. Người sống thọ tránh xa độc dược,

Doanh nhân khôn tránh lối hiểm nguy.

Người khôn làm chủ hành vi,

Lánh xa điều ác, hướng đi an toàn.

 

124. Bàn tay tốt có cầm thuốc độc

Không hại ai thương tật, héo sầu.

Cũng vầy, người thiện trước sau

Không gây nghiệp ác, khổ đau cho người.

 

125. Kẻ xấu ác hại người đạo đức

Như bụi mù đang ngược gió bay

Khổ đau “xử” kẻ ác ngay

Quả sầu hành hạ, khó tài trốn đâu.

 

126. Người thiện vừa sinh từ bụng mẹ

Kẻ ác gian sa đọa cõi sầu

Thiện sinh thiên giới rất mau

Cực thiện chứng đạo thâm sâu, niết-bàn.

 

127. Dầu bay liệng trên trời cao vút

Hay lặn bơi mất hút biển sâu

Chui vào hang đá, đi đâu…

Cũng không trốn được quả sầu đã gieo.

 

128. Dầu bay liệng trên trời cao vút

Hay lặn bơi mất hút biển sâu

Chui vào hang đá, đi đâu…

Tử thần đeo bám, không sao xa lìa.      O

***

X. PHẨM HÌNH PHẠT

(Daṇḍa-vagga)

129. Như quy luật, mọi người sợ chết

Sợ chiến tranh, bạo lực, tổn thương…

Đặt mình vào cảnh vô thường

Không sai người giết, cũng không tự làm.

 

130. Như quy luật, mọi người sợ chết

Mong bình an, hạnh phúc, sống còn

Đặt mình vào cảnh tồn vong

Không gây sát nghiệp, tổn thương mạng người.

 

131. Như quy luật, ai người cầu phước

Dùng gậy dao giết chết sinh linh

Không sao hạnh phúc an bình

Đời này, đời tới tự mình khổ đau.

 

132. Như quy luật, những người cầu phúc

Không dùng dao hại giết một ai

Giữ tâm thương quý mọi loài

Đời này, đời tới an vui trong lòng.             O

 

133. Người thô lỗ buông lời ác độc

Người trả đòn, hằn học chua cay

Khổ đau đến với cả hai

Lời qua tiếng lại, chẳng ai được gì.

 

134. Gìn chính niệm, vô thinh, tĩnh lặng

Như chuông hư, tiếng chẳng ngân vang.

Với người hướng đến niết-bàn

Nội tâm thư thái, không mang hận thù.

 

135. Mục đồng khéo dắt bò ăn cỏ

Chiều dẫn về nhà chủ nghỉ ngơi.

Cũng vầy, già chết xưa nay

Lùa vào sinh tử bao đời chẳng tha.            O

 

136. Người ngu tối tạo ra lầm lỗi

Do chẳng rành gốc tội đã gây

Khổ đau nghiền nát đời này

Dày vò, phiền muộn, sánh tày lửa thiêu.

 

137-40. Dùng vũ khí, gậy dao đánh đập

Hành hạ người, trù dập tơi bời

Quả sầu mười loại sau đây:

Một là đau nhức đêm ngày rên la;

Hai, tai biến; ba là thương tật;

Bốn, độn căn, ngu ngốc, hay quên;

Năm thường lận đận luật quan;

Sáu vương trọng tội bị oan, hiểu lầm.

Bảy, thân quyến, họ hàng ly tán

Tám, chẳng may tài sản tiêu tan

Chín là hỏa hoạn, nghèo nàn

Mười sau khi chết đọa làm súc sinh.             O

 

141. Dù lõa thể, ngồi lì, tuyệt thực;

Không gội đầu, bện tóc rối tung…

Đừng hòng chuyển hóa tâm hồn

Nếu tâm nghi hoặc vẫn còn y nguyên.

 

142. Sống trang sức bằng nguồn an tịnh

Điều phục tâm, giới hạnh, kiên trì

Thương người, mến vật, từ bi

Sa-môn, phạm chí sánh vì trời cao.

 

143. Trong trời đất hiếm người chính niệm,

Biết giữ mình, hổ thẹn, lương tâm

Tránh lời chỉ trích, chửi thầm

Cũng như ngựa giỏi chẳng cần phạt roi.

 

144. Như ngựa quý chẳng cần roi chạm

Sống nhiệt tâm, dũng cảm, chuyên cần

Vững tin, giới đức, thiền hành

Chọn tìm giáo pháp, thấm nhuần lý chân.

Gìn chính niệm, cùng Minh Hạnh túc

Nêu quyết tâm tam độc loại trừ,

Khổ đau kết thúc, thản thư

Người này xứng bậc chân tu trên đời.

 

145. Như thủy lợi làm kênh dẫn nước

Kẻ làm tên nắn vuốt cung tên

Thợ cây bào ván hai bên

Người khôn làm chủ bản thân đêm ngày.           O

***

XI. PHẨM GIÀ

(Jarā-vagga)

146. Cười sao được, sướng vui sao nổi

Khi lửa tham cháy rụi thế gian

Tối tăm giăng phủ trời đêm

Sao không nỗ lực tìm đèn sáng soi?

 

147. Thân bề ngoài, đẹp đầy nhựa sống

Ở bên trong, một đống vết thương

Gây sầu, sao lại vấn vương?

Thân là giả tạm, vô thường, mong manh.

 

148. Thân mấy chốc đã già, tàn tạ

Nơi chứa đầy bệnh khổ, hôi tanh

Vô thường tổ hợp mong manh

Chết là kết thúc, tái sanh hồng trần.

 

149. Thân thể này màu bồ câu trắng

Như trái bầu, thu đến vứt đi.

Chết rồi thi thể gớm ghê

Có gì vui thích, mải mê thân này?     O

 

150. Ôi, thân thể như thành trì cổ

Dựng bằng xương, máu đỏ, thịt, gân

Chứa già, chết, bệnh từng phần

Cống cao, lừa dối; dáng duyên nỗi gì!

 

151. Xe vua đẹp có ngày cũng cũ

Thân thể rồi ủ rũ, tàn phai

Pháp lành trẻ mãi, còn hoài

Hãy nên khắc cốt những lời thánh nhân.

 

152. Trẻ ít học, già không hiểu biết

Chẳng khác gì bò đực lớn đầu

Thân to, cơ bắp, khỏe, mau

Nhưng không trí tuệ, khác nào bóng đêm?

 

153-4. Lang thang suốt luân hồi bao kiếp

Quyết đi tìm “ông xếp” xây nhà

Tìm hoài, tìm mãi, không ra

Tái sanh, khổ lụy, đọa sa ba đường.

- Nay ta cấm ngươi không xây nữa

Phá cột kèo, ván cửa, rui mè…

Nay ta đã chứng niết-bàn

Ái tham, chấp thủ tiêu tan hết rồi.

 

155. Lúc còn trẻ chẳng màng đạo đức

Không học nghề, tự lập lo thân

Đến già gặp phải khó khăn

Như cò ủ rũ, không còn cá tôm.

 

156. Có người trẻ chẳng rèn đức hạnh

Không luyện nghề, không lãnh tiền lương

Khi già, buồn tủi, sầu vương

Nhớ về dĩ vãng, thở than vắn dài.      O

*** 

XII. PHẨM TỰ NGÃ

(Atta-vagga)

157. Người đánh giá bản thân là quý

Phải chính tâm bảo vệ lấy mình

Ngày đêm người trí giữ gìn

Luôn trong tỉnh thức, tịnh minh cõi lòng.

 

158. Người trí tuệ bản thân vững chãi

Tự chủ mình, hoàn thiện, chánh chân

Xong rồi, giáo hóa tha nhân

Sống trong gương mẫu, thế gian nể vì.

 

159. Người gương mẫu thực hành hoàn tất

Mới đem ra giáo dục thế nhân

Tự mình làm chủ thân tâm

Soi gương nhân cách, hạnh lành truyền trao.

 

160. Người sáng suốt tự nương mình vững

Không tìm cầu, dựa dẫm vào ai

Lành thay, điều phục tâm này

Biết tự điều phục, không hai trên đời.          O

 

161. Các điều ác do mình tạo tác

Ác do tâm, ai khác ngoài ta

Ác nhân nghiền nát người tà

Như kim cương cứng nghiền qua đá thường.

 

162. Như tầm gửi bám cây Phật pháp

Người buông lung giới đức chẳng gìn

Hạnh tà chuốc họa vào thân,

Kẻ thù sung sướng thấy mình tiêu tan.

 

163. Làm điều ác không cần trình độ

Hãm hại ta đau khổ dễ hơn

Khó thay, làm thiện chánh chơn

Mình người lợi lạc, bình an cõi đời.

 

164. Kẻ ác kiến ngu si, phỉ báng

Giáo pháp hàng La-hán nhiệm mầu

Hại mình như ngọn trúc lau

Ngay khi trổ quả nhuốm màu diệt vong.

 

165. Các điều ác do mình tự tạo

Rồi vướng vào khổ não, họa tai.

Điều lành ta tạo hôm nay

Quả an vui đến sớm mai là thường.

Nên hiểu rõ sạch trong, nhơ uế

Hành động do gốc rễ từ tâm

Cậy nhờ tha lực khó thành

Đổ lỗi “tại, bởi” sao đành, không nên.

 

166. Dù phụng sự vị tha, thiết thực

Xin chớ quên thực tập lợi mình

Chuyên tâm học pháp cao minh

Hướng về giải thoát, đạt thành mới thôi. O

***

 

XIII. PHẨM THẾ GIAN

(Loka-vagga)

167. Người sáng suốt chớ ôm tà kiến

Sống buông lung, ti tiện qua ngày.

Nghiệp tà vạy, chớ kéo dài

Được vầy, sinh tử luân hồi sớm ra.

 

168-9. Luôn tinh tấn không mê lạc thú

Hạnh thanh cao, tu sĩ thường ghi

Trang nghiêm giới đức, hành trì

Hai đời hưởng phúc chỉ vì tu tâm.

 

170. Hãy quán tưởng trong đời trần tục

Mọi thứ như bọt nước, huyễn vong.

Đến khi ngộ lẽ vô thường

Tử thần không thể lần đường chân nhân.

 

171. Cõi hồng trần đẹp tuồng ảo mộng

Như xe vua hoành tráng gấm thêu

Kẻ ngu tham đắm, chắt chiu

Người khôn tỉnh thức, chẳng yêu nhiễm đời.          O

 

172. Dù quá khứ buông lung, dục lạc

Nhưng về sau tỉnh thức, chuyển tâm

Làm lành, tỏa sáng trần gian

Như trăng rằm chiếu, không còn mây che.

 

173. Dù ngày trước gây bao tội lỗi

Nhưng hôm nay sám hối, hồi tâm

Làm lành, tỏa sáng trần gian

Như trăng rằm chiếu, không còn mây che.

 

174. Kẻ mù tối, thế gian đầy dẫy

Người sáng trong có mấy trên đời!

Như chim khôn chẳng vướng mồi

Người tu đạo đức an vui cõi trời.

 

175. Như trời thẳm, thiên nga uốn liệng

Có thần thông ẩn hiện không gian

Trí nhân thoát chốn hồng trần

Vượt qua ma chướng, vững vàng đường tu.

 

176. Với những kẻ chẳng tôn trọng Pháp

Dùng vọng ngôn lừa lọc, rêu rao

Ghét thiện, bác bỏ đời sau...

Lún sâu đường ác, ngày nào vượt ra!

 

177. Kẻ keo kiệt không sanh thiên giới

Người dại ngu chẳng đoái tình thương

Người hiền thích sống thiện lương

Đời sau hưởng phúc khác thường thế nhân.

 

178. Chứng sơ quả thánh nhân rạng rỡ

Hơn cõi trời Thiên chủ uy quyền

Hơn Trời trong chốn càn khôn

Khó tìm trong cõi bụi hồng người hơn. O

***

XIV. PHẨM PHẬT ĐÀ

(Buddha-vagga)

179. Phật chiến thắng hoàn toàn cõi trược

Tham ái trừ, tuệ giác sâu ngần

Không lưu dấu vết trần gian

Đố ai vẽ được bước chân vượt đời.

 

180. Bậc giải thoát lưới tham, ái dục

Hết tái sanh, tuệ giác sâu ngần

Không lưu dấu vết trần gian

Đố ai vẽ được bước chân vượt đời.

 

181. Người có trí thiền hành, tinh tấn

Tìm niềm vui trong hạnh viễn ly

Đêm ngày tỉnh thức luôn khi

Trời người kính trọng, sánh vì trăng sao.

 

182. Thật hạnh phúc, làm người nhân đức

Quả khó thay, sống thật tịnh thanh

Khó thay, nghe pháp, thực hành

Khó thay, gặp Phật chứng thành quả cao.

 

183. Mọi hoàn cảnh không làm bất thiện

Dù khó khăn, phát triển nhân lành

Luyện tâm, rèn ý tịnh thanh

Là lời Phật dạy đành rành xưa nay.

 

184. Tu nhẫn nhục: Khổ hành đáng quý

Đạt niết-bàn: Quả vị tối cao

Chúng sinh: Chẳng hại tơ hào

Hạnh sa-môn ấy cao sâu khó bàn.     O

 

185. Không phỉ báng, không làm thương tổn

Làm chủ mình, giới bổn vẹn toàn

Điều hòa ăn uống, định thiền

Sống đời an tịnh, không phiền một ai.

 

186-7. Dù mưa rải bạc vàng chưa thỏa

Lòng dục tham không đáy xưa nay

Trí nhân hiểu rõ điều này

Khổ nhiều, vui ít, không sai bao giờ.

- Ngộ lẽ ấy, người tu học Phật

Chẳng đam mê dục lạc người, trời

Quyết lòng chuyển hóa, thảnh thơi

Không còn tham ái, rạng ngời nhân gian.

 

188-9. Trong nguy khổ, người tìm nương tựa

Hoặc thần linh, rừng rú, non cao,

Miếu, đình, cây, vật, hang sâu,

Vái van, hiến tế, mong sao an lành.

- Nương tựa ấy hoàn toàn vô bổ

Tìm loanh quanh, nhiều chỗ bất an

Khổ đau còn đó, chưa tan

Chỉ do mê tín, chẳng thành tựu chi.

 

190. Người có phước, tìm về Tam bảo

Phật, Pháp, Tăng quý báu khó hơn

Khó khăn, bất hạnh tựa nương

Dùng Bốn chân lý làm phương thoát nàn.

 

191. Thấy đau khổ, nguyên nhân gây khổ

Thấy niết-bàn, thánh lộ tám ngành

Đưa người đến chốn bình an

Không còn bất hạnh, trần gian muộn phiền.           O

 

192. Nương tựa ấy tạo nên quả phước

Nguồn tâm linh, thể đạt an vui

Người khôn nương tựa đời đời

Vẫy chào đau khổ, thảnh thơi cuộc đời.

 

193. Bậc trí tuệ vun bồi giới đức

Tìm khắp nơi hiếm được một người

Chỗ nào có bậc trí tài

Xóm làng hạnh phúc, cuộc đời bình an.

 

194. Ôi hạnh phúc, Như Lai thị hiện

Pháp cao siêu lăn chuyển khắp nơi

Tăng đoàn hòa hợp đạo đời

Bốn hàng đệ tử cùng vui tu hành.

 

195. Biết lễ kính những người đáng kính

Phật, thánh hiền đức hạnh thanh cao

Những người chướng ngại sạch làu

Não phiền dứt sạch, khổ đau giã từ.

 

196. Nhờ cung kính chân tu quảng đại

Bậc tịnh an, tự tại thấy nghe,

Không còn sợ hãi, sầu, mê,

Phước lành mỹ mãn đề huề bên ta.    O

***

XV. PHẨM AN LẠC

(Sukha-vagga)

197. Phúc thay sống giữa người thù hận

Lòng thảnh thơi, chẳng giận hờn ai

Lành thay, sống giữa chua cay

Không hề oán hận, nguôi ngoai cõi lòng.

 

198. Phúc thay sống giữa người đau bệnh

Chẳng hề chi, khỏe mạnh tấm thân,

Lành thay, sống giữa nguy nan

Bình an, vô sự, an toàn trước sau.

 

199. Phúc thay sống giữa người khát dục

Lòng dửng dưng, gạn đục khơi trong.

Lành thay, sống giữa vô thường

Lòng không ham muốn, không vương khổ sầu.

 

200. Phúc thay sống giữa ngườichấp hữu

Gìn vô tham, vô ngã, không sầu.

Cõi lòng an lạc vô cầu

Vui như thiên giới đứng đầu Quang Âm.

 

201. Người chiến thắng thường gây thù oán

Kẻ bại thua uất hận khổ đau.

Vui thay, hòa hợp trước sau,

Bỏ qua thắng bại, dâng trào niềm vui.

 

202. Trong các lửa, dục tham số một

Còn tâm sân vượt trội quân ma,

Khổ nào sánh kịp chấp “ta”

Niết-bàn tối thượng thật là lạc an.

 

203. Cơn đói khát chính là bệnh dữ

Chấp cái ta, bệnh khổ nhiều hơn.

Vượt qua bỉ thử, ngã nhơn

Niết-bàn chứng đắc, cát tường an vui.              O

 

204. Có sức khỏe còn hơn tặng phẩm

Biết đủ là tài sản tối cao

Chân tình là bạn tâm giao

Niết-bàn số một, phúc nào sánh hơn!

 

205. Người nếm vị thanh cao ẩn dật

Vui niết-bàn, an lạc khó hơn.

Nhiễm ô, sợ hãi đâu còn

Thấm nhuần pháp hỷ, tâm không vướng gì.

 

206. Thật may mắn, thánh nhân gặp mặt

Được gần bên hạnh phúc nào hơn!

Phúc thay, chẳng gặp ngu nhân

Càng xa khỏi họ, càng an lành nhiều.

 

207. Cùng chung sống với người ngu tối

Khổ khác gì sống với kẻ thù.

Sống chung người trí vô ưu

Như cùng thân quyến chẳng lo sợ gì.

 

208. Với những bậc tinh thông, sáng suốt

Người giữ gìn, giới đức, thánh nhân

Quyết lòng gần gũi, kết thân

Như trăng soi sáng con đường đang đi.          O

 

***

XVI. PHẨM HỶ ÁI

(Piya-vagga)

209. Cố đeo đuổi điều nên xa lánh

Việc đáng theo lại tránh không làm.

Bỏ mục tiêu, vướng ái tham

Nỡ nào ganh ghét người ham tu hành?!

 

210. Chớ gần gũi người thương quá đỗi

Đừng gần người bực bội, ghét mình

Thương không gặp, khổ muôn phần

Tiếp duyên kẻ ghét ngút ngàn khổ đau.

 

211. Hiểu được thế, chớ yêu chớ nhớ

Yêu xa nhau, đau khổ biệt ly

Vẫy chào yêu ghét, sầu bi

Cắt dây trói buộc, còn gì sướng hơn!

 

212. Gốc tham ái sanh ra đau khổ

Tạo sầu bi, lo sợ ngã nhân

Ai trừ tham ái khỏi tâm

Xa lìa sợ hãi, không còn sầu bi.

 

213. Gốc luyến ái sanh ra đau khổ

Tạo sầu bi, lo sợ ngã nhân

Ai trừ luyến ái khỏi tâm

Xa lìa sợ hãi, không còn sầu bi.        

 

214. Gốc hỷ ái sanh ra đau khổ

Tạo sầu bi, lo sợ ngã nhân

Ai trừ hỷ ái khỏi tâm

Xa lìa sợ hãi, không còn sầu bi.

 

215. Gốc dục ái sanh ra đau khổ

Tạo sầu bi, lo sợ ngã nhân

Ai trừ dục ái khỏi tâm

Xa lìa sợ hãi, không còn sầu bi.        O

 

216. Gốc khát ái sanh ra đau khổ

Tạo sầu bi, lo sợ ngã nhân

Ai trừ khát ái khỏi tâm

Xa lìa sợ hãi, không còn sầu bi.

 

217. Người giới đức, tuệ tri đầy đủ

Nương pháp lành, chứng ngộ lý chân

Làm xong những việc phải làm

Mọi người kính nể mười phân vẹn mười.

 

218. Niết-bàn chứng ly ngôn tông chỉ

Quả tam hiền, tuệ trí viên thông

Lìa dục lạc, tịnh cõi lòng

Bậc chân nhân đó ngược dòng thế gian.

 

219. Như lữ khách biệt tăm, xa vắng

Nay trở về lành lặn, bình an

Bạn bè, thân quyến hân hoan

Chúc mừng sum hợp, xóm làng chia vui.

 

220. Cũng như thế, với người làm thiện

Bao đời qua cho đến đời nay,

Quả lành chào đón hai tay

Chúc mừng hạnh phúc, khó ai được bằng!             O

***

XVII. PHẨM SÂN HẬN

(Kodha-vagga)

221. Tu chuyển hóa không còn giận tức

Đã lìa xa danh sắc, mạn, tham

Không còn kiết sử buộc ràng

Người “vô sản” ấy xua tan khổ sầu.

 

222. Dừng phẫn nộ khi tâm tức giận

Như đạp phanh, xe thắng lại ngay.

Xứng danh người lái xe tài.

Còn những người khác là nài cầm cương.

 

223. Dùng không-hận vượt qua cơn giận

Bố thí nhiều chiến thắng xẻn, tham

Nhân từ chinh phục ác gian

Dùng tâm chân thật thắng ngàn ngụy trang.           O

 

224. Dù nghèo khó, thực hành ban tặng

Chuyển hóa tâm, sân hận không còn

Nói lời ái ngữ, thực lòng:

Đây là điều kiện sanh lên cõi trời.

 

225. Người gieo rắc tình thương, bất hại

Khắp mọi nơi, tự tại thân, tâm

Lìa phiền não, hướng niết-bàn

Khổ đau kết thúc, bình an giữa đời.

 

226. Người tỉnh thức ngày đêm tinh tấn,

Học và tu cố gắng song hành

Một lòng hướng đến niết-bàn

Vượt qua lậu hoặc, dễ dàng thành công.

 

227. Người im lặng bị chê không biết

Kẻ phát ngôn mang tiếng lắm lời

Có ai không bị chê cười?

Thị phi là thói miệng đời xưa nay.

 

228. Như quy luật điều này kim cổ

Chẳng ai từng toàn bị chê thôi

Cũng không mãi được khen hoài

Khen chê là thói miệng đời, bận chi!

 

229. “Người có trí sống không tỳ vết

Giới hạnh và định, tuệ tròn đầy.”

Ai thường thẩm sát vị này

Công tâm tán thán, nể người chân tu.

 

230. Người giữ giới như vàng óng ánh

Một lòng tu, đức hạnh cao vời

Xứng danh khen ngợi của đời

Phạm thiên cũng phải ngỏ lời tán dương.

 

231. Thân làm chủ thì đừng cáu giận

Phòng hộ thân sẽ đặng an lành

Các điều xấu ác chớ làm

Những điều đạo đức tinh cần không quên.

 

232. Làm chủ miệng thì đừng cáu giận

Phòng hộ lời sẽ đặng an lành

Không lời thô ác, cộc cằn

Những lời từ ái tinh cần không quên.

 

233. Làm chủ ý thì không cáu giận

Phòng hộ tâm sẽ đặng an lành

Tâm không tà kiến, dữ dằn

Tư duy chân chánh tinh cần không quên.

 

234. Bậc hiền trí điều thân, miệng, ý

Gìn cả ba tỉ mỉ không quên

Thân lành, lời đẹp, ý chơn

Hoàn thành điều phục, không còn bợn nhơ.         O

***

XVIII. PHẨM CẤU UẾ

(Mala-vagga)

235. Thân thể sẽ tàn như lá úa

Thần chết luôn chầu chực kề bên

Ở đời, mạng sống vô thường

“Hành trang” chưa đủ, đường trường mệt hơi.

 

236. Hãy xây dựng cho mình hòn đảo

Gấp tinh cần, vì đạo tu hành

Dứt phiền não, ý tịnh thanh

Lên miền đất thánh, tái sanh trời lành.

 

237. Nay thân thể tàn suy, sắp hết

Gặp Diêm Vương, thần chết kề bên

Giữa đường không thể nghỉ chân

“Hành trang” chưa đủ, dặm đàng mệt hơi.

 

238. Hãy xây dựng cho mình hòn đảo

Gấp tinh cần, vì đạo tu hành

Dứt phiền não, ý tịnh thanh

Không còn già, chết, tử sanh đèo bồng.

 

239. Bậc hiền trí tự mình nỗ lực

Chuyển uế tâm, gạn đục khơi trong

Cũng như thợ giỏi luyện vàng

Không còn tạp chất, tinh ròng hoàng kim.            O

 

240. Chất rỉ sét sanh ra từ sắt

Lại ăn mòn thanh sắt dần dần

Ác nhân gieo nghiệp chẳng lành

Tạo thành quả ác, tự mình vương mang.

 

241. Không tụng niệm làm nhơ kinh điển

Không quét lau làm bẩn cửa nhà

Biếng lười nhan sắc mau già

Kẻ phóng dật luôn lơ là phòng canh.

 

242. Thiếu tiết hạnh tan tành phụ nữ

Keo kiệt thường thích giữ, không cho

Ác tà là một vết nhơ

Đời này, đời tới lờ mờ, khổ đau.

 

243. Trong tất cả bẩn nhơ vừa kể

Vô minh là cấu uế đứng đầu

Người tu siêng học pháp mầu

Xứng hàng vô nhiễm, vượt cầu tử sinh.

 

244. Không hổ thẹn thói này dễ quá

Lỗ mãng như chim quạ cắn lưng

Chê bai, ngã mạn, ngông cuồng

Nhiễm ô, liều lĩnh, trăm đường trái ngang.              O

 

245. Đẹp biết mấy, người thường hổ thẹn

Sống vô tư, khiêm tốn, hài hòa

Buộc ràng nhất quyết lìa xa

Giữ tâm sáng suốt, thật thà, tịnh thanh.

 

246-8. Có những kẻ sát sanh, hại vật

Của không cho cướp đoạt về mình

Dối gian, nghiện ngập, ngoại tình

Tự đào mộ huyệt, tự chôn cuộc đời.

Chính vì thế người khôn nên biết

Chế ngự tâm thì ác diệt vong

Tham lam tội lỗi cùng đường

Khổ đau, lận đận, đoạn trường khó ngưng.

 

249. Do tâm đạo hoặc lòng hoan hỷ

Mà có người bố thí, cúng dường.

Ai người bất mãn, ganh, hờn

Ngày đêm khó được định tâm an lành.

 

250. Ai bỏ được hờn, căm, ganh ghét

Biết vui theo hạnh phúc của người

Ngày đêm tùy hỷ, tươi cười

Định tâm đạt được giữa đời trái ngang.

 

251. Lửa dữ nhất là tham ái nặng

Chấp nào hơn thù hận tái tê

Lưới nào hơn lưới si mê

Sông tình bể dục kéo lê bao người.

 

252. Bươi móc lỗi của người dễ ẹt

Như quạt quay, thổi trấu ra ngoài

Lỗi mình che giấu đêm ngày

Khác gì gian lận chơi bài quen tay.

 

253. Kẻ nhếch mắt truy tìm lầm lỗi

Thường cống cao, chỉ trích, chê bai

Não phiền theo đó tăng hoài

Cõi lòng an tịnh biết ngày nào đây?

 

254. Hư không vốn không lưu dấu vết

Ngoài Phật môn khó kiếm sa-môn

Đời ham tranh luận vui mồm

Như Lai an tịnh, không còn hơn thua.

 

255. Hư không vốn không lưu dấu vết

Ngoài Phật môn khó kiếm sa-môn

Hữu vi biến đổi, vô thường

Như Lai an tịnh, không còn động tâm.           O

 

***

XIX.PHẨM PHÁP TRỤ

(Dhammaṭṭha-vagga)

256. Bậc pháp trụ ^[12] là người chuẩn mực

Không sống theo chuyên chế, cực đoan

Trí nhân cư xử cân phân

Chánh tà, đen trắng rõ ràng không sai.

 

257. Bậc pháp trụ là người trí giác

Sống công bằng, dẫn dắt mọi người

Không còn chuyên chế, lộng quyền

Sống theo luật pháp cho đời thăng hoa.

 

258. Bậc hiền trí chẳng do hiểu rộng

Hay nói nhiều những chuyện trên đời

Không thù, không oán sợ người

An hòa, đức độ, rạng ngời chánh chân.

 

259. Người trì pháp chẳng do lắm miệng

Biết noi theo chuẩn mực pháp mầu

Thực hành chẳng chút lãng xao

Không còn phóng túng, thẩm sâu đạo vàng.            O

 

260. Gọi trưởng lão chẳng vì tóc bạc

Hoặc sống lâu, tuổi tác đã cao

Những ai đức, trí không sâu

Già đầu mê muội khác nào “lão ngu.”

 

261. Người thông đạt bốn điều chân lý ^[13]

Chủ giác quan, tuệ trí, chánh chân

Không còn lậu hoặc, tịnh thanh

Trưởng lão như vậy xứng danh đạo đời.

 

262. Đâu phải đẹp, hoặc tài hùng biện

Mà trở thành người thiện chánh chân.

Ai không ích kỷ, hờn ganh

Không còn cao ngạo xứng danh bậc hiền.

 

263. Bậc hiền thiện là người dứt được

Tham, sân, si – nguồn gốc khổ đau

Tỏ thông trí tuệ làu làu

Đức tài ngời sáng, đạo mầu tràn dâng.

 

264. Là tu sĩ đâu do đầu trọc.

Phải thực hành, dứt sạch dục tham

Không còn phóng túng, dối gian

Hạng sa-môn ấy chánh chân trọn đời.

 

265. Ai chuyển hóa ác nhân lớn nhỏ

Dứt tham, sân, sáng tỏ nguồn tâm

Không còn ác pháp, tịnh thanh

Hạng sa-môn ấy xứng danh trên đời.

 

266. Người tu sĩ phải đâu hành khất

Chỉ biết ôm bình bát xin ăn

Người tu chánh pháp hiểu rành

Giới hạnh đầy đủ, trí nhân sáng ngời.

 

267. Người tu sĩ vượt qua thiện, ác

Sống giữ gìn giới đức thanh cao

Dùng nguồn trí tuệ cao sâu

Xét soi vạn pháp, đạo mầu tràn dâng.

 

268. Chỉ im lặng mà tâm vô trí

Đâu gọi là ẩn sĩ đạo cao?

Trí nhân chọn thiện rất mau

Cán cân hạnh phúc đi đầu mọi duyên.

 

269. Bậc ẩn sĩ trong ngoài thấu hiểu

Đời bây giờ và kiếp tương lai

Dứt trừ ác pháp hôm nay

Xứng danh Thích tử Mâu-ni nhiệm mầu.

 

270. Bậc hiền thánh không gieo nghiệp sát

Hại con người, động vật, sinh linh.

Tâm từ thương khắp chúng sinh

Loài vô tình lẫn hữu tình như nhau.

 

271-2. Chẳng vì cớ giữ gìn giới luật

Hay vin vào học đủ hiểu nhiều

Chẳng vì thiền định cao siêu

Sống nơi thanh vắng sớm chiều độc cư...

Mà có thể tự cho chứng đắc

Tự mãn lòng được phước viễn ly

Chớ nên xao lãng hành trì

Đến khi lậu hoặc hết thì mới xong.      O

*** 

XX. PHẨM ĐẠO

(Magga-vagga)

273. Bát chánh đạo là đường độc lộ

Chân lý thì Tứ đế cao sâu

Lìa tham ái – quả nhiệm mầu

Chứng nên pháp nhãn dẫn đầu hai chân. ^[14]

 

274. Bát chánh đạo không đường nào khác

Tuệ cao siêu, giải thoát, tịnh thanh 

Noi theo đường ấy thực hành

Não phiền dứt sạch, ma quân quy hàng.

 

275. Theo chánh đạo khổ đau chấm dứt

Các chướng duyên kết thúc dễ dàng

Như Lai chỉ rõ con đường

Trí tuệ tăng trưởng, không còn tái sinh.

 

276. Hãy thực tập nhiệt tình, miên mật

Đức Như Lai là bậc chỉ đường

Siêng tu thiền định chuyên ròng

Vượt qua lưới ái ma vương nhiều đời.

 

277. Bằng tuệ quán chiếu soi thế giới

Các hành ^[15] kia dính với vô thường

Không còn đau khổ sầu vương

Thênh thang cất bước con đường an vui.           O

 

278. Bằng tuệ quán chiếu soi thế giới

Các hành kia dính với khổ đau

Không còn bất hạnh, muộn sầu

Con đường thanh tịnh, đạo mầu an vui.

 

279. Bằng tuệ quán chiếu soi tất cả

Các hành kia vô ngã xưa nay

Không còn đau khổ ngay đây

Đạo vàng an lạc phút giây hiện tiền.

 

280. Khi cần thiết thì không nỗ lực

Lúc trẻ trung biếng nhác, buông lung

Cầu an, nhu nhược, thủ thường

Làm sao tìm được con đường cao siêu?

 

281. Gìn tâm thức, thân không làm ác

Giữ ngữ ngôn rất mực chánh chân

Hộ phòng ba nghiệp, thân tâm

Chứng nên đạo giác thánh nhân chỉ bày.

 

282. Tu thiền định tăng nhanh trí tuệ

Hiểu con đường hai ngã diệt sanh ^[16]

Tự mình nỗ lực thực hành

Trau dồi tuệ giác, đạt thành quả cao.

 

283. Trong rừng núi, dục là số một

Rừng dục làm sợ hãi, sầu vương

Đốn rừng ái dục sạch trơn

Người tu tịch tịnh con đường thanh cao. 

 

284. Dây tình ái gái trai chưa bỏ

Thì khó mong làm chủ được tâm

Rơi vào tình trạng buộc ràng

“Bò con vú mẹ” dặm đàng chẳng buông.

 

285. Tự vứt bỏ sợi dây ái dục

Như dùng tay bẻ đứt sen thu

Đạo tịch tịnh, hãy tiến tu

Niết-bàn an lạc từ từ chứng nên.

 

286. Mùa đông, hạ, nơi đây ta ở

Rồi mùa mưa cũng trụ chỗ này

Người ngu ỷ lại như vầy

Đâu ngờ hiểm “chết” bủa vây, ngóng chờ.

 

287. Người vướng kẹt chấp nê sở hữu

Con cái tôi, tài sản của tôi

Tử thần theo bắt, kéo lôi

Như cơn lũ lớn cuốn trôi cả làng.

 

288. Khi thần chết kề bên kiếp số

Cha mẹ nào bảo hộ được đâu

Người thân, con cái sầu đau

Nghiệp ai nấy chịu, làm sao cứu nàn?

 

289. Vô thường đến không ai giúp được

Hiểu được rồi, giới luật trang nghiêm

Mau tu chuyển hóa tinh chuyên

Niết-bàn chứng đắc trọn nên đạo vàng.             O

*** 

XXI. PHẨM TẠP LỤC

(Pakiṇṇaka-vagga)

290. Nhờ từ bỏ niềm vui nhỏ nhít

Mà đạt thành hạnh phúc lớn hơn

Thú vui ngũ dục chẳng màng

Trí nhân hưởng đạt niết-bàn an vui.

 

291. Gieo đau khổ cho người bị hại

Lại cầu mong gặt hái bình an

Những ai thù hận buộc ràng

Không sao thoát khỏi trái ngang trong đời.

 

292. Việc xứng đáng lại không làm tốt

Việc chẳng gì lại trút vào thân.

Người ngu ngạo mạn, buông lung

Não phiền, lậu hoặc gia tăng đêm ngày.

 

293. Quán thân thể do duyên, bất tịnh

Siêng năng làm những việc đáng làm

Giữ gìn chánh niệm thân tâm

Não phiền, lậu hoặc tiêu tan hết liền.

 

294. Giết mẹ ái, cha già ngã mạn

Trừ hai vua tà kiến: đoạn, thường. ^[17]

Dẹp mười hai xứ, ^[18] ái tham ^[19]

Vị Phạm chí ^[20] ấy xứng hàng vô ưu.

 

295. Giết mẹ ái, cha già ngã mạn

Trừ hai vua tà kiến: đoạn, thường.

Diệt luôn hỗ tướng nghi nan ^[21]

Vị Phạm chí ấy xứng hàng vô ưu.

 

296. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Niệm Như Lai mười đức ^[22] vẹn toàn

Công phu, làm chủ thân tâm

Oai nghi, chính niệm chuyên cần thường xuyên.

 

297. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Niệm Pháp mầu năm đức ^[23] vẹn toàn

Công phu, làm chủ thân tâm

Oai nghi, chính niệm chuyên cần thường xuyên.          O

 

298. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Niệm Tăng đoàn giới đức vẹn toàn

Công phu, làm chủ thân tâm

Oai nghi, chính niệm chuyên cần thường xuyên.

 

299. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Quán thân này cấu uế, do duyên

Công phu, làm chủ thân tâm

Oai nghi, chính niệm chuyên cần thường xuyên.

 

300. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Hành từ bi, không giết chúng sinh

Công phu, làm chủ thân tâm

Vui niềm bất hại, chuyên cần thường xuyên.

 

301. Đệ tử Phật đêm ngày tỉnh thức

Thực hành thiền, chuyển hóa tham, sân

Công phu, làm chủ thân tâm

Oai nghi, chính niệm chuyên cần thường xuyên.         O

 

302. Thật đáng quý xuất gia chân chính

Đời tại gia lắm chuyện khổ đau

Buồn thay, bạn chẳng hiểu nhau

Luân hồi chìm đắm muộn sầu, chớ theo.

 

303. Có chính tín, vẹn toàn đức hạnh

Danh dự tăng, thánh sản ^[24] cũng tăng

Nơi nào vị ấy đến thăm

Mọi người kính nể, xa gần tôn vinh.

 

304. Bậc hiền thiện ở xa vẫn sáng

Như núi cao tuyết trắng chói ngời

Ác nhân gần, chẳng đoái hoài

Như tên mất hút đêm dài, vô minh.

 

305. Đường độc lộ dứt duyên, thanh vắng

Không cô đơn, buồn chán một mình

Ngồi, nằm, đi, đứng lặng thinh

Rừng sâu thoải mái, tịnh thanh cõi lòng. O

***

XXII. PHẨM ĐỊA NGỤC

(Niraya-vagga)

306. Kẻ vọng ngữ nói sai sự thật

Có nói không, thêu dệt, ba hoa

Kẻ ác chối “chẳng phải ta”

Sống làm người xấu, chết sa ngục hình.

 

307. Kẻ khoác áo cà-sa giả dạng

Sống buông lung, giới hạnh chẳng gìn

Ác do nghiệp ác hoành hành

Chết sa cõi dữ, ngục hình phải vương.

 

308. Thà nuốt sắt đỏ hừng nóng bức

Hơn buông lung, giới đức chẳng gìn

Ăn đồ tín thí cúng dâng

Làm sao tiêu nỗi nghiệp nhân nhận về.

 

309. Bốn tai nạn chờ người dâm đãng

Thích ngoại tình, sống chẳng thủy chung:

Ngủ không ngon giấc, tai ương

Bị đời chế giễu, lầm đường ngục sa.         O

 

310. Không chung thủy họa tai chờ đón

Sống lo âu, thấp thỏm, ít vui,

Vướng vòng luật pháp tiêu đời

Một chồng một vợ, rạng ngời phước duyên.

 

311. Cỏ lau nắm mà sai tư thế

Khó bình an khỏi họa xước tay.

Sa-môn giới hạnh chẳng ngay

Đọa sa tù ngục biết ngày nào ra.

 

312. Sống phóng đãng, sáu căn chẳng giữ

Giới đức thì ô uế, đáng ngờ

Không theo hạnh thánh, bỏ tà

Quả cao khó chứng, quả là không sai.

 

313. Điều chân chánh cần làm dứt khoát

Làm say mê, trút hết khả năng

Xuất gia phóng đãng: phá Tăng

Làm người tổn tín, hoang mang bụi mù.            O

 

314. Điều xấu ác không nên dính tới

Làm xong rồi, tù tội khổ đau.

Nhân lành nỗ lực trồng sâu

Tâm không tiếc nuối, chẳng bao giờ phiền.

 

315. Như thành lũy trong ngoài canh giữ

Phòng hộ thân, chớ có buông lung.

Đời không tu tập: Trầm luân

Đọa sa vì nỗi lầm đường trần duyên.

 

316. Việc không thẹn thì luôn ray rứt

Đúng lương tâm lại bực là sao?

Sống theo tà kiến: Khổ đau

Đọa sa cõi xấu, ngụp đầu trầm luân.

 

317. Không đáng sợ thì luôn lo lắng

Đáng sợ thì chẳng hoảng là sao?

Sống theo tà kiến: Khổ đau

Đọa sa cõi xấu, ngụp đầu trầm luân.

 

318. Không có lỗi thì luôn buộc tội

Có tội mà thoát khỏi là sao?

Sống theo tà kiến: Khổ đau

Đọa sa cõi xấu, ngụp đầu trầm luân.

 

319. Người có lỗi thì cho có lỗi

Không tội thì phải nói là không

Noi theo chánh kiến, thong dong

Chết sanh thiên giới, con đường an vui.         O

*** 

XXIII. PHẨM VOI

(Nāga-vagga)

320. Như voi chiến xông pha giữa trận

Hứng tên rơi, đạn bắn, tấn công

Chịu lời phỉ báng không buồn

Người tu tập biết xả buông nhẹ nhàng.

 

321. Voi, ngựa quý được đưa dự hội

Được vua quan chọn cưỡi trên lưng

Người hiền số một hồng trần

Chịu bao phỉ báng của phường ác gian.

 

322. Như ngựa giống và la thuần chủng

Hay voi to, ngà trắng, đẹp ngần

Những ai điều phục bản thân

Trang nghiêm giới hạnh, xứng hàng tối cao.

 

323. Chẳng do cỡi ngựa voi quý đắt

Mà giúp người chứng đạt niết-bàn

Những người chiến thắng bản thân

Mục tiêu cứu cánh đắc thành dễ thôi.

 

324. Voi Tài Hộ hung hăng, khó phục

Tiết mồ hôi, phát dục mỗi khi

Nhốt giam, chẳng uống ăn gì

Ngày đêm canh cánh hướng về rừng voi.

 

325. Người biếng nhác thường ham hưởng thụ

Ăn uống nhiều, nằm ngủ cả ngày

Khác gì như lợn mập thây

Kẻ ngu sinh tử, khó ngày thoát ra.

 

326. Bao ngày trước, tâm thường lêu lỏng

Theo thú vui, dục vọng quay cuồng.

Hôm nay, chế ngự được lòng

Như người quản tượng cương thường điều voi.        O

 

327. Hãy vui thích với không phóng dật

Giữ gìn tâm, tỉnh thức, lạc an

Vượt ngoài kiết sử buộc ràng

Như voi nỗ lực thoát vòng lầy sa.

 

328. Khi gặp được những người hiền trí

Nên sống chung, thỏa chí đồng hành

Vượt qua tất cả hiểm nàn

Sống trong chánh niệm, an lành niềm vui.

 

329. Nếu không gặp bạn hiền tuệ đức

Đáng sống chung, hạnh phúc đồng hành

Thà vua bỏ lại nước thành

Như voi cất bước quẩn quanh rừng già.

 

330. Thà đơn độc, sống trong hạnh phúc

Giới trang nghiêm, không bạn kẻ ngu

Không còn buồn khổ, vô tư

Như voi trong chốn rừng sâu một mình.

 

331. Thật hạnh phúc, bạn khi cần thiết

Biết đủ là hạnh phúc nào hơn.

Vui thay, chết để đức nhân

Khổ đau chấm dứt, trần gian niết-bàn.

 

332. Thật hạnh phúc, dưỡng nuôi cha mẹ

Phúc nào hơn kính lễ sa-môn

Vui thay, kính bậc thánh hiền

Phúc thay, chánh niệm hiện tiền ngay đây.

 

333. Thật hạnh phúc tuổi già có đức

Phúc nào hơn tuệ giác cao siêu

Vui thay, chánh tín, hiểu nhiều

Phúc thay, từ bỏ bao nhiêu ác tà.       O

 

***

XXIV. PHẨM THAM ÁI

(Taṇhā-vagga)

334. Người dễ dãi sống đời phóng dật

Như dây leo, ái dục tăng nhanh

Đời này kiếp khác chuyền cành

Như vượn luyến thoắn tham ăn quả rừng.

 

335. Người nào sống trong vòng ba cõi ^[25]

Bị lòng tham khát ái buộc ràng

Khổ sầu, bất hạnh gia tăng

Như trời mưa, cỏ tràn lan ruộng vườn.

 

336. Người nào sống trong vòng ba cõi

Chuyển hóa xong tham ái buộc ràng

Khổ đau, sầu não tiêu tan

Cũng như giọt nước lá sen, lo gì.

 

337. Này đệ tử, Như Lai chỉ dạy

Nhổ cội căn tham ái buộc ràng

Phá tan uy lực ma quân

Như dòng nước lũ ngập tràn bụi lau.

 

338. Như cây đốn, gốc còn lại sống

Sẽ đâm chồi mọc vững như xưa

Ái tùy miên ^[26] khó giã từ

Khổ đau già chết dây dưa nhiều đời.          O

 

339. Ba sáu ái ^[27] như dòng thác chảy

Cuốn người theo khả ái, vấn vương

Các nguồn tư tưởng ái thương

Cuốn người tà kiến vào đường trầm luân.

 

340. Dòng ái dục chảy quanh khắp chốn

Như dây leo đeo bám thân cây

Dùng gươm trí tuệ diệt ngay

Dây leo tham ái tại đây, bây giờ.

 

341. Bị ám ảnh niềm vui ái dục

Mong bình an chẳng được vào đâu

Không còn tham ái đuôi đầu

Sanh già kết thúc, khổ đau không còn.

 

342. Người bị vướng niềm vui ái dục

Sống vẫy vùng, hoảng hốt, buộc ràng

Cũng như thỏ bị lưới giăng

Chúng sanh đau khổ trầm luân lâu dài.

 

342. Người bị vướng niềm vui tham ái

Như thỏ sa lưới bẫy vẫy vùng.

Người tu rũ bỏ sầu vương

Vượt qua tham ái, thoát đường tử sanh.

 

344. Lìa rừng dục, vướng vào rừng ái

Thoát được rừng lại chạy theo rừng

Những người như vậy sầu vương

Cởi dây trói lại buộc ràng khó buông.

 

345. Xiềng bằng sắt, dây, mây cũng đứt

Người dính vào tham dục khó buông.

Của tiền, con cái, vợ chồng...

Như xiềng xích chặt, khó lòng thoát ra.

 

346. Xích tham ái thật bền, khó chặt

Ghì lún người sắc dục trầm luân

Trí nhân cắt bỏ buộc ràng

Giã từ dục lạc, không màng, thong dong.

 

347. Người đắm dục tự lao dòng khổ

Như nhện giăng bắt bớ con mồi.

Trí nhân bỏ ái, an vui

Không còn đau khổ giữa đời trầm luân.

 

348. Buông quá khứ, tương lai, hiện tại

Trí cao siêu, chẳng ngại, thong dong

Đến bờ kia, sống ngược dòng

Không còn vướng kẹt trong vòng tử sanh.           O

 

349. Người bị ý tà sai kích thích

Ái tham tăng, mê tít dục trần

Trói mình trong chốn trầm luân

Vẫy vùng khó thoát khỏi vòng khổ đau.

 

350. Thường tỉnh giác, quán thân bất tịnh

Dẹp ý tà, an định thân tâm

Diệt tan ma ái buộc ràng

Sống trong tự tại, tinh thần lạc an.

 

351. Đích cứu cánh đạt rồi hết sợ

Lìa ái tham, ô uế, não phiền

Nhổ tên sanh tử hiểm nàn

Đây là thân chót, trầm luân không còn.

 

352. Lìa ái, thủ, đây là thân chót

Khéo biện tài, từ, nghĩa, trước, sau

Giảng rành chánh pháp nhiệm mầu

Xứng danh bậc trí rộng sâu trên đời.

 

353. Ta điều phục, làu thông các pháp

Không nhiễm ô, ái diệt, xả buông

Lậu hoặc tan, trí tỏ tường

Không thầy, ta ngộ con đường cao siêu!         O

 

354. Tặng Phật pháp vượt xa bố thí

Lý chánh chân hơn vị ngọt ngon.

Niềm vui pháp hỷ tuyệt trần

Dứt tham ái, khổ trầm luân tạ từ.

 

355. Vật sở hữu hại người vô trí

Không tìm về hương vị bờ kia ^[28]

Kẻ ngu đắm của vì si

Mình người bị hại, khó lìa khổ đau.

 

356. Cỏ phủ kín làm vườn hư hại

Tánh tham lam phá hoại tấm thân

Cúng dường cho bậc vô tham

Thiện nhân sẽ trổ quả lành lớn hơn.

 

357. Cỏ phủ kín làm vườn hư hại

Tâm hận sân phá hoại tấm thân

Cúng dường cho bậc vô sân

Thiện nhân sẽ trổ quả lành lớn hơn.            O

 

358. Cỏ phủ kín làm vườn hư hại

Tâm si mê phá hoại tấm thân

Cúng dường cho bậc tuệ quang

Thiện nhân sẽ trổ quả lành lớn hơn.

 

359. Cỏ phủ kín làm vườn hư hại

Tâm dục tham phá hoại tấm thân

Cúng dường cho bậc lìa tham

Thiện nhân sẽ trổ quả lành lớn hơn.            O

***

 

XXV. PHẨM TỲ-KHEO

(Bhikkhu-vagga)

360. Thật hạnh phúc, giữ gìn hai mắt

Thật lành thay, giữ tốt hai tai

Giữ gìn lỗ mũi, lưỡi này

Sống trong điều phục ngay đây an lành.

 

361. Thật hạnh phúc, giữ gìn thân thể

Thật lành thay, phòng hộ ngữ ngôn

Lành thay, phòng ý ngoài, trong

Người tu phòng hộ, không còn khổ đau.

 

362. Người làm chủ tay, chân, bộ óc

Làm chủ lời, vui thích định thiền

Độc thân, biết đủ, hạnh nghiêm

Xứng danh tu sĩ, trọn nên quả lành.

 

363. Người tu sĩ giữ gìn cửa miệng

Không cống cao, giảng thiện cho đời

Trình bày pháp nghĩa vừa lời

Ngữ ngôn dịu ngọt, giúp người bình an.

 

364. Là hành giả mến yêu Phật pháp

Tư duy sâu câu pháp vừa nghe

Để tâm theo pháp, lìa mê

Thực hành chánh pháp dẫn về an vui.

 

365. Điều mình được không chê lớn nhỏ

Không hờn ganh với kẻ được hơn

Tâm không tùy hỷ: Sầu vương

Vọng tâm trỗi dậy khó mong định thiền.           O

 

366. Dù được ít không chê nhỏ ít

Hạnh siêng năng, giới đức nghiêm trang

Giữ gìn trọn vẹn thân tâm

Chư thiên tán thưởng xứng danh tu hành.

 

367. Tu vô ngã không còn chấp mắc

Thân là ta, danh-sắc ^[29] của ta.

Dứt trừ chấp, hết sầu lo

Người tu như thế xứng là Tỳ-kheo.

 

368. Bậc hành giả từ bi thực tập

Tâm tín thành Phật pháp cao sâu

Chứng nên tịch tĩnh nhiệm mầu

Các hành an tịnh trước sau trong ngoài.

 

369. Bậc hành giả tát thuyền cạn nước

Thuyền rỗng không, nhẹ lướt thật nhanh

Diệt trừ si, hận và tham

Ắt rằng chứng đắc niết-bàn thong dong.           O

 

370. Năm độn sử ^[30] quyết tâm cắt đứt

Năm buộc ràng ^[31] trừ diệt hoàn toàn

Bỏ năm phược, ^[32] học năm năng ^[33]

Xứng danh là bậc vượt dòng ^[34] xưa nay.

 

371. Làm hành giả hãy tu thiền quán

Không buông lung, say đắm dục trần.

Buông lung như ngọn lửa hồng

Đốt thiêu, gây khổ, khó mong an lành.

 

372. Thiếu trí tuệ khó mong thiền quán

Không định thiền khó đặng trí mầu

Ai người định, tuệ thâm sâu

Niết-bàn chứng đắc trước sau rõ ràng.

 

373. Bậc hành giả ẩn tu nơi vắng

Gìn tâm tư, yên lặng hiện tiền

Quán theo chánh pháp, hành thiền

Hưởng nguồn hạnh phúc siêu nhiên lạ thường.          O

 

374. Người chính niệm thấu nguồn sanh diệt

Thọ, tưởng, hành, nhận thức, xác thân

Hưởng niềm an lạc, hân hoan

Các hàng bất tử hiểu rành trước sau.

 

375. Người có trí, sống luôn tri túc

Gìn giác quan, tu tập pháp môn

Tinh cần, giới hạnh vẹn tròn

Thân gần thiện hữu, không còn sầu đau.

 

376.  Khi ứng xử chánh chân, thân thiện

Hạnh đoan trang thể hiện trong ngoài

Thấm nhuần hỷ lạc hiện đời

Khổ đau kết thúc, thảnh thơi niết-bàn.

 

377. Như cây lài bỏ cành tàn úa

Mau hồi sinh cho lá thêm xanh

Cũng vầy, tu sĩ chánh chân

Thực hành tinh tấn, tham sân dứt trừ.          O

 

378. Bậc tịch tịnh chuyên tâm tu tập

Thân tịnh thanh, lời nói an lành

Thực hành thiền định chuyên cần

Bỏ thế sự, hướng niết-bàn an vui.

 

379. Người tu học tự mình dò xét

Đánh giá mình nhân cách đục trong

Giữ gìn chánh niệm, tự phòng

Trụ an lạc, để tâm không muộn phiền.

 

380. Người tu Phật tự mình nương tựa

Tìm được nguồn ẩn trú bản thân

Tự mình điều phục nguồn tâm

Như người buôn có ngựa thuần đường xa.

 

381. Người tu sĩ tâm thường hoan hỷ

Đặt niềm tin pháp vị cao siêu

An lành tịch tịnh trọn nên

Các hành hữu lậu lặng yên, nhẹ nhàng.

 

382. Bậc hành giả tuổi đời tuy nhỏ

Tu pháp môn sáng tỏ nguồn tâm

Trí mầu soi sáng thế gian

Như vầng trăng thoát mây ngàn bủa giăng. O

***

XXVI. PHẨM BÀ-LA-MÔN

(Brāhmaṇa-vagga)

383. Hãy tinh tấn dứt dòng ái dục

Bỏ thú vui vật chất bao đời

Các hành đoạn diệt, thảnh thơi

Bà-la-môn ấy rạng ngời vô vi.

 

384. Nhờ an trụ pháp tu chỉ, quán

Mà tiến về bỉ ngạn an vui

Bà-la-môn trí sáng ngời

Diệt trừ kiết sử, thảnh thơi đạo vàng.

 

385. Người không chấp bờ này, bờ nọ

Tâm chẳng màng chấp có, chấp không

Khổ đau dứt, trói buộc buông

Người tu ấy Bà-la-môn tuyệt vời.

 

386. Tu thiền định, ẩn cư, không nhiễm

Lậu hoặc lìa, bổn phận đã xong.

Hoàn thành mục đích tối tôn

Người tu ấy Bà-la-môn sáng ngời.    O

 

387. Trời, trăng sáng ngày, đêm tùy lúc

Các vua quan sáng rực kiếm cung

Tu thiền chói sáng ngoài trong

Trí tuệ Phật sáng soi chung đất trời.

 

 388. Người dứt ác xứng hàng Phạm chí

Hạnh thanh cao xứng vị Sa-môn

Xuất gia hết cấu uế tâm

Xứng danh thượng sĩ xuất trần xưa nay.

 

389. Đừng hãm hại Sa-môn, Phạm chí

Gặp nghịch duyên xin chớ trả thù.

Khổ thay, hại bậc chân tu

Chớ nên trả đũa oán cừu mà chi.

 

390. Bậc Phạm chí tâm không tham ái

Không trả thù, sân, hại một ai

Khổ đau dứt sạch trong ngoài

Niềm vui to lớn, nạn tai không còn.

 

391. Người không tạo nghiệp nhân ác độc

Miệng, ý, thân trau chuốt, giữ gìn

Hành vi, lối sống tịnh thanh

Xứng danh Phạm chí hiền minh, đức từ.       O

 

392. Biết đền đáp ân sâu của bậc

Hướng dẫn ta hiểu Phật, Pháp, Tăng

Thành tâm lễ tạ, cúng dàng

Như người Phạm chí thờ thần lửa kia.

 

393. Gọi Phạm chí đâu vì bện tóc

Giai cấp hay chủng tộc bảy đời

Chân thành, chánh niệm, thảnh thơi

Bà-la-môn ấy sáng ngời đức tu.

 

394. Phạm chí “ngố” chỉ lo bện tóc

Lợi ích gì áo mặc da dê

Tâm còn phiền não, u mê

Tu toàn hình thức, đường về còn xa.

 

395. Phạm chí “ngố” mặc y vá nhớp

Da lộ gân, thân hốc hác gầy.

Người tu thiền định đêm ngày

Bà-la-môn ấy sánh tày núi cao.         O

 

396. Phạm chí thật đâu do huyết thống

Giai cấp cao, nguồn gốc thọ sanh.

Ai không phiền não, tịnh thanh

Phạm chí không chấp, cõi tâm an lành.

 

397. Người dứt sạch cả mười trói buộc

Không sầu lo được, mất, thua, hơn

Bao điều chấp trước xả buông

Người tu ấy Bà-la-môn tuyệt vời.

 

398. Bậc Phạm chí bỏ đai “sân hận”

Cắt cương “tham”, tà kiến, tùy miên

Vô minh hết, trí trọn nên

Hướng về giác ngộ, thoát miền trầm luân.

 

399. Lấy đức nhẫn làm quân xông trận

Không ác tâm, phỉ báng, phạt hình

Từ bi, từ bỏ hận, sân

Bà-la-môn ấy sáng danh đạo đời.

 

400. Không tức giận, làm tròn bổn phận,

Giới thanh cao, ái, hận không còn

Giác quan làm chủ luôn luôn

Thân này cuối, Bà-la-môn sáng ngời.

 

401. Người đã dứt dục tâm hoen ố

Có khác gì “nước đổ lá sen”

Cũng như “hạt cải đầu kim”

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.      O

 

402. Phạm chí học trên đời hiểu rõ

Nào khổ đau, gốc khổ, niết-bàn

Nương theo chánh đạo tu hành

Ái sạch, giải thoát, rạng danh trên đời.

 

403. Người có trí thực hành hiểu rõ

Nguồn gốc từ hai nẻo chánh tà.

Chứng đạo giải thoát sâu xa

Bà-la-môn ấy thật là xứng danh.

 

404. Không thân thiết cả Tăng lẫn tục

Hạnh độc cư, thiểu dục, hài lòng

Như mây đây đó thong dong

An vui, tự tại, không còn sầu đau.

 

405. Ngừng nghiệp sát, tổn thương sinh mạng

Yếu hơn ta hay mạnh khỏe hơn

Không ưa sai bảo, tán đồng

Đây là Phạm chí xứng hàng chân tu.           O

 

406. Sống thân thiện giữa bao thù nghịch

Giữ ôn hòa với địch hung hăng

Tịnh thanh giữa chốn hồng trần

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

407. Người tu tập không còn dính dáng

Tham, sân, si, kiêu mạn, tị hiềm

Cũng như hạt cải đầu kim 

Bà-la-môn ấy trọn nên đạo vàng.

 

408. Người tu tập nói lời từ ái

Chân thật và ích lợi cho đời

Không hề làm mất lòng người

Bà-la-môn ấy sáng ngời tấm gương.

 

409. Người tu tập tránh xa trộm cắp

Vật không cho không lấy, chỉa chôm

Cho dù lớn, nhỏ, quý, thường.

Bà-la-môn ấy tấm gương sáng ngời.

 

410. Không tham vọng đời này, đời tới

Không dính gì ba cõi trầm luân

Buông tất cả, giải thoát tâm

Bà-la-môn ấy rạng danh đạo đời.      O

 

411. Người tu tập không vương ái dục

Trí tuệ nhiều, nghi hoặc không còn

Chứng vào cảnh giới niết-bàn

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

412. Ai không vướng chuyện đời thiện ác,

Tu xả ly, giải thoát buộc ràng

Không sầu, thanh tịnh, lạc an

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

413. Như trăng sáng thoát mây che khuất

An tịnh lòng, hết trược, sáng trong

Đam mê hiện hữu dứt xong

Bà-la-môn ấy vào dòng thánh nhân.

 

414. Hết tham ái, không nghi, không chấp

Vượt hiểm nguy sống chết, luân hồi

Thực hành thiền định, đến nơi ^[35]

Phạm chí tịch tịnh, thảnh thơi vượt dòng.          O

 

415. Vì lý tưởng xuất gia, học đạo

Lìa gia đình, dục lạc chẳng màng

Dứt trừ hiện hữu, ái tham

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

416. Vì lý tưởng xuất gia, học đạo

Lìa gia đình, khát ái chẳng màng

Dứt trừ hiện hữu, ái tham

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

417. Tu thoát khỏi buộc ràng hai cõi

Thế giới người, cảnh giới chư thiên

Buộc ràng, giải thoát không còn

Bà-la-môn ấy vào dòng thánh nhân.

 

418. Không vướng bận những điều ưa ghét

Hết sanh y ^[36], năm uẩn ^[37] vượt qua

Anh hùng chiến thắng nhiễm ô

Bà-la-môn ấy thật là chân tu.

 

419. Ai hiểu rõ đường đi sống chết

Không nhiễm ô, sáng suốt vượt lên

Học Tứ đế, ^[38] ngộ lý chân

Bà-la-môn ấy xứng danh tu hành.     O

 

420. Với hành giả mà trời, thần, quỷ

Không một ai biết chỗ tái sanh

Lậu hoặc hết, chứng thánh nhân

Bà-la-môn ấy xứng hàng chân tu.

 

421. Người không dính vị lai, quá khứ

Hiện tại thì chẳng sở hữu gì

Xả buông, chẳng kẹt thứ chi

Bà-la-môn ấy sánh vì trăng sao.

 

422. Như trâu chúa sức thần uy dũng

Bậc anh hùng, chiến thắng nhiễm tham

Trí mầu giác ngộ, tịnh thanh

Bà-la-môn ấy xứng danh tu hành.

 

423. Rõ quá khứ, vị lai, hiện tại

Cõi trời, người, cảnh giới tái sanh

Mâu ni, ^[39] thắng trí, viên thành

Tử sanh kết thúc, sáng danh đạo đời.     O

Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật    (3 lần) O

 

---

1. Cõi chết.    

2. Đức Phật, bậc giác ngộ tuyệt đối.         

3. Hữu học (Sekha): Người hiểu thông Phật pháp, đang trên đường tu tập giải thoát khỏi phiền não chướng và sở tri chướng, để nhập vào dòng thánh, đạt được tâm giải thoát và tuệ giải thoát.            

4. Ám chỉ cõi người và cõi trời, tức con người ngoài hành tinh.          

5. Hoa Mallika, giống như hoa lài của Việt Nam. 

6. Gỗ Gandha, tức loại gỗ trầm hương Ấn Độ.       

7. Hoa Vassiki có mùi thơm phức.           

8. Gỗ Tagara, một loại gỗ thơm Ấn Độ.  

9. Người tại gia.            

10. Cơ hội tái sinh trong luân hồi.              

11. Niết-bàn tại trần gian.           

12. An trụ pháp gồm hai nghĩa: Tuân thủ luật pháp xã hội và tuân thủ chân lý và luật Phật.    

13. Tứ diệu đế: a) Thừa nhận khổ đau, b) Xác định nguyên nhân, c) Đạt được hạnh phúc niết-bàn, d) Thực tập bát chánh đạo.               

14. Loài hai chân chỉ cho loài người.        

15. Mọi sự vật mang tính điều kiện và hình thành bởi nhiều yếu tố. 

16. Con đường đưa đến tái sanh và con đường chấm dứt sinh tử.      

17. Đoạn kiến là quan niệm cho rằng chết là hết, không có kiếp sau, không có nhân quả, luân hồi. Thường kiến là quan niệm cho rằng có một linh hồn thường hằng chịu định mệnh lâu dài trong những kiếp sống.              

18. Sáu giác quan (mắt, tai, mũi, lưởi, thân, ý) tiếp xúc với sáu đối tượng trần cảnh (hình thái, âm thanh, mùi, vị, vật xúc chạm, đối tượng hình dung).        

19. Tổng đài của sinh tử và luân hồi.         

20. Vị tu sĩ theo đạo Bà-la-môn. Phật mượn từ này chỉ cho người tu có đời sống thánh hạnh thanh cao.

21. Hoài nghi (Phật, pháp, Tăng, đạo đức, chân lý, nhân quả, đời sau) là hỗ tướng thứ năm (bốn hỗ tướng trước là: Tham, sân, si, mạn) có tác hại lớn đối với đạo đức.              

22. Mười đức của các Phật là Như Lai, ứng cúng, chánh biến tri, minh hạnh túc, thiện thệ, thế gian giải, điều ngự trượng phu, thiên nhân sư, Phật, Thế Tôn.    

23. Năm đức của chánh pháp là: Đến để mà thấy, thiết thực hiện tại, siêu việt thời gian, được người trí khen, đạt mục đích thánh.               

24. Tài sản thánh gồm có bảy loại: Chánh tín, tinh tấn, hổ thẹn, lương tâm, học rộng, tặng biếu và buông xả.      

25. Dục giới, sắc giới và vô sắc giới.          

26. Năng lực ái dục ẩn tàng trong vô thức, đồng hiện hữu với chúng sanh như một bản năng, có sức thôi thúc và bám cảnh dục lạc khi có điều kiện.           

27. 36 thứ ham muốn, phát sanh từ sáu dòng giác quan (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý) tiếp xúc với sáu dòng đối tưởng (sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp). Mười hai dòng căn trần này khởi lên trong ba thời quá khứ, hiện tại và vị lai tạo thành 36 dòng ái dục.               

28. Bờ bên kia tượng trưng cho sự giác ngộ và giải thoát.    

29. Tinh thần và thân thể vốn là hai yếu tố tạo thành con người.      

30. Năm trói buộc thấp: (1) chấp thân, (2) hoài nghi, (3) giới cấm thủ, chấp khổ hạnh là con đường giải thoát (4) tham, (5) sân.               

31. Tức ngũ lợi sử tức năm trói buộc cao: (1) sắc ái, (2) vô sắc ái, (3) kiêu mạn, (4) trạo cử, dao động, (5) vô minh.              

32. Tức tham, sân, si, mạn và tà kiến.      

33. Năm sức mạnh tinh-thần: (1) niềm tin vững; (2) tinh tấn, (3) chánh niệm, (4) thiền định, (5) trí huệ.  

34. Bậc vượt dòng là người đã hết sạch mười kiết sử nêu trên, đạt được giác ngộ và giải thoát.  

35. Đến bờ bên kia, đạt được giải thoát.  

36. Cơ sở và điều kiện tái sinh gồm tham ái và chấp thủ.    

37. Gồm thân thể, cảm giác, tri giác, tâm tư và nhận thức. 

38. Khổ, nguyên nhân khổ, hạnh phúc – Niết bàn và con đường thoát khổ.          

39. Người tu tập đã chuyển hóa được tham, sân, si và thanh tịnh thân, khẩu, ý.           

***