1. NGUYỆN HƯƠNG
(Thầy Bổn sư quỳ ngay thẳng, dâng ba nén hương lên ngang trán và xướng bài Nguyện Hương. Đại chúng mặc niệm và quán tưởng theo lời nguyện)
Nam-mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật. O
Nguyện đem lòng thành kính
Gởi theo đám mây hương
Phưởng phất khắp mười phương
Cúng dường ngôi Tam Bảo
Thệ trọn đời giữ đạo
Theo tự tánh làm lành
Cùng pháp giới chúng sanh
Cầu Phật thương gia hộ:
Tâm bồ-đề kiên cố
Chí tu học vững bền
Xa bể khổ nguồn mê
Chóng quay về bờ giác. O
Chúng con ở đạo tràng (nêu tên chùa), cung kính quỳ trước chánh điện, tán dương công đức bậc thầy ba cõi, xưng tụng hồng danh bậc giác ngộ của muôn loài, thành kính làm lễ thế phát xuất gia cho thiện nam / tín nữ (đọc tên tuổi, pháp danh).
Kính nguyện mười phương đức Phật và các vị Bồ-tát thương xót quang lâm chứng minh cho các thiện nam / tín nữ xuất gia hôm nay:
Tín tâm tăng trưởng,
Tinh tấn không dừng,
Dứt sạch não phiền,
Thoát vòng mê muội,
Văn tư tu thấm nhuần,
Giới định huệ viên mãn,
Thân tâm an lạc, sanh tử giả từ,
Hiện đời trở thành bậc rường cột cho Phật pháp, lâm chung sanh về cảnh giới an lành của chư Phật”. Nguyện cùng pháp giới chúng sanh đều chứng thành quả Phật. O
Nam-mô Hương Cúng Dường Bồ-tát Ma-ha-tát. (3 lần) OOO
(Xá 3 xá rồi cắm nhang vào lư hương)
2. TÁN PHẬT VÀ ĐẢNH LỄ TAM BẢO
(Đại chúng đứng chắp tay, cung kính hướng về Phật, xướng lạy)
Phật là đấng giác ngộ mình,
Độ người thoát khỏi tử sinh bao đời,
Từ bi, trí tuệ rạng ngời,
Là thầy ba cõi trời người xưa nay.
Chí tâm đảnh lễ tất cả Đức Phật ba đời thường trú trong mười phương. (1 lạy) O
Pháp là phương thuốc diệu thay,
Chữa lành bệnh khổ bao loài chúng sanh,
Như vầng trăng sáng lung linh,
Soi đường ra khỏi u minh mê mờ.
Chí tâm đảnh lễ tất cả Tôn Pháp ba đời thường trú trong mười phương. (1 lạy) O
Tăng là những bậc chân tu,
Biết đời huyễn mộng, giả từ ra đi,
Thấm nhuần trí tuệ, từ bi,
Độ đời thoát khỏi tham ... si khổ sầu.
Chí tâm đảnh lễ tất cả Hiền Thánh Tăng ba đời thường trú trong mười phương. (1 lạy) OOO
3. TÁN HƯƠNG
(Đại chúng đứng thẳng và chắp tay trước ngực. Duy-na và Duyệt Chúng khai chuông mõ. Từ đây trở đi, chủ lễ xướng và đại chúng cùng tụng theo)
Lò hương vừa bén chiên đàn
Tỏa xông pháp giới đạo tràng mười phương
Hiện thành mây báu cát tường
Xin Phật chứng giám tâm hương chí thành
Pháp thân các Phật tịnh thanh
Chứng minh hương nguyện, phước lành rưới ban.
Nam mô Hương Vân Cái Bồ-tát. (3 lần) OOO
4. TÁN DƯƠNG GIÁO PHÁP
Pháp Phật cao siêu, lý rộng sâu
Trăm ngàn muôn kiếp khó tìm cầu
Nay con gặp được xin trì tụng
Nguyện hiểu chân Kinh nghĩa nhiệm mầu
Nam-mô Khai Pháp Tạng Bồ-tát. (3 lần) OOO
5. KINH TINH HOA TRÍ TUỆ
Quán Tự tại thực hành trí tuệ,
Bát-nhã ba-la-mật sáng ngời,
Bấy giờ Bồ-tát quán soi,
Thấy rằng năm uẩn ba đời đều không. O
Vượt tất cả các vòng khổ ách,
Hãy nghe này, Xá-lợi-phất ông!
Sắc nào có khác gì không,
Không nào khác sắc, sắc không vốn đồng. O
Cả thọ, tưởng, thức, hành cũng thế,
Tánh chân không các pháp viên thành
Thảy đều chẳng diệt, chẳng sanh,
Chẳng nhơ, chẳng sạch, chẳng tăng giảm gì. O
Trong chân không chẳng hề có sắc,
Chẳng thọ, tưởng, hành, thức trong không.
Mắt, tai, mũi, lưỡi, ý, thân,
Sắc, thanh, vị, xúc, pháp, hương không còn. O
Không nhãn thức đến không ý thức,
Không vô minh hoặc hết-vô-minh,
Không điều già chết chúng sanh,
Hết già, hết chết thực tình cũng không.
Không trí huệ cũng không chứng đắc,
Bởi có gì là chỗ đắc đâu.
Bấy lâu Bồ-tát dựa vào,
Trí ba-la-mật, thẳm sâu thực hành,
Mọi chướng ngại quanh mình tan biến,
Mọi việc đều chẳng khiến hoảng kinh,
Xa lìa mộng tưởng đảo điên,
Niết-bàn rốt ráo an nhiên thanh nhàn. O
Bát-nhã ấy rõ ràng trí tuệ,
Mà ba đời chư Phật nương vào,
Chứng thành quả giác tối cao,
Nên xem Bát-nhã thâm sâu đó là: O
Lời thần chú sâu xa bậc nhứt,
Lời chú thần rất mực quang minh,
Chú thần cao cả anh linh,
Là lời thần chú thật tình cao siêu.
Trừ dứt được mọi điều đau khổ,
Đúng như vầy muôn thuở không sai.
Ngài liền tuyên nói chú này,
Để người trì niệm sáng bày chơn tâm O
Ga-tê ga-tê pa-ra-ga-tê pa-ra-săn-ga-tê bô-dhi sva-ha. (3 lần) OOO
6. SÁM HỐI BA NGHIỆP
(Thầy Bổn Sư và đại chúng ngồi xuống. Các giới tử quỳ cung kính, chắp tay trước ngực, hướng về Phật làm lễ sám hối)
(Các) thiện nam / tín nữ hãy lắng nghe. Đức Phật dạy rằng cuộc đời chứa đầy đau khổ, từ vật chất đến tinh thần. Muốn thoát khỏi đau khổ không gì quý bằng con đường trở về nương tựa Phật Pháp Tăng, xuất gia với hảo tâm, chánh tín và lý tưởng thực hành chánh, truyền bá lời Phật dạy. Trước khi phát nguyện trở thành người “ra khỏi nhà thế tục,” tiếp nối đèn từ bi, trí tuệ và giải thoát của chư Phật, (các) con hãy sám hối tất cả các lỗi lầm đã tạo quá khứ. Sám hối là từ bỏ lỗi lầm đã qua và xin hứa không bao giờ tái phạm.
(Các) con hãy chắp tay như búp sen, lắng nghe rồi lặp lại nguyên văn để làm cho thân tâm được thanh tịnh.
(Thầy Bổn sư nói trước, các giới tử nói theo)
Con đã gây ra bao lầm lỡ,
Khi nói, khi làm, khi tư duy,
Đam mê, hờn giận và ngu si,
Nay con cúi đầu xin sám hối.
Một lòng con cầu Phật chứng tri.
Bắt đầu hôm nay nguyện làm mới,
Nguyện sống đêm ngày trong chánh niệm,
Nguyện không lặp lại lỗi lầm xưa.
Bao nhiêu lầm lỗi cũng do tâm,
Tâm tịnh còn đâu dấu lỗi lầm.
Sám hối xong rồi lòng nhẹ nhõm,
Ngàn xưa mây bạc vẫn thong dong. O
Nam-mô Cầu Sám Hối Bồ-tát (ba lần) OOO
(Nếu giới tử chưa quy y thì truyền Tam Quy Ngũ Giới)
7. LẠY BÁO ÂN
(Các) giới tử hãy đứng dậy, chắp tay trang nghiêm hướng về Tam Bảo, lạy tạ ơn cha mẹ sinh thành, ơn sư trưởng giáo huấn, ơn thiện hữu tri thức giúp đỡ, ơn quốc gia bảo hộ. Mỗi khi nghe lời xướng và tiếng chuông thì (các) con lạy một lạy:
- Giới tử mang ơn cha mẹ sinh thành, cúi đầu kính lễ cha mẹ trong bảy đời. O
- Giới tử mang ơn sư trưởng giáo huấn, cúi đầu kính lễ thầy tổ và Tăng bảo trong mười phương. O
- Giới tử mang ơn các bậc thiện hữu tri thức giúp đỡ, cúi đầu kính lễ các bậc chân nhân trong mười phương. O
- Giới tử mang ơn tổ quốc bảo hộ, cúi đầu kính lễ Tam bảo trong mười phương. O
(Giới tử chấp tay cung kính hướng về Tam bảo nghe lời khai đạo của thầy Bổn sư)
8. THẦY BỔN SƯ KHAI ĐẠO
Giờ này đại chúng đã tập họp để chứng minh và hộ niệm cho (các) con trong lễ thế phát xuất gia, suốt đời tôn thờ Phật, Pháp, Tăng và sống một cuộc đời thanh bần vui đạo. Là người có duyên với đạo, (các) con đã thấy rõ được con đường của từ bi và trí tuệ, hướng đến giải thoát của đức Phật là con đường lý tưởng với giá trị đạo đức và tâm linh cao nhất, mà các bậc thầy tổ chúng ta đã đi theo trong bao nhiêu thế hệ. Hôm nay (các) con có chí nguyện noi theo con đường sáng suốt đó là phước lành rất lớn.
“Thế phát xuất gia” là cạo bỏ mái tóc, từ bỏ đời sống gia đình, vĩnh viễn xa lìa đời sống ái tình của thế nhân, đi ngược lại dòng đời, nương theo thầy tổ để học hạnh nguyện của người thoát tục, lấy đời sống đạo đức và chánh pháp cao thượng làm người bạn đời, quyết tâm hướng đến con đường giác ngộ và giải thoát cho bản thân và tha nhân.
Do đó, xuất gia không phải là sự chán đời, chạy trốn thế gian. Xuất gia không phải lánh nặng tìm nhẹ, ẩn dương nương Phật. Xuất gia không phải vì cầu danh vọng, lợi lộc trong chốn thiền môn. Xuất gia chỉ vì con đường giác ngộ mà đức Phật và các bậc thầy tổ đã đi qua là con đường vững chải, an vui, có khả năng chuyển hoá, giúp chúng ta vượt thoát khỏi nhà lửa ba cõi và không còn lăn lộn trong năm nẻo luân hồi.
(Các) con là người đã từ vô lượng kiếp gieo trồng căn lành, nên nay gặp được duyên tốt, xuất gia học Phật, thực tập hạnh bồ-đề. Hạnh nguyện ấy muốn thành tựu phải khởi đi bằng đời sống đạo đức - giới luật thiền môn. Nhờ huân tu đạo đức, thiền định được phát triển, trí tuệ bát-nhã được sinh sôi. Với trí tuệ này (các) con sẽ vĩnh viễn vẫy chào vô minh, ái chấp và sanh tử.
Trước khi làm lễ thế phát, (các) con hãy chuyên tâm lắng niệm, nghe Thầy tuyên đọc ba điều phát nguyện xuất gia, rồi lập lại thật rõ ràng, như dấu chỉ phát tâm xuất gia chân chính của (các) con. Có như vậy thì lễ xuất gia hôm nay mới mang nhiều lợi lạc cho (các) con và tha nhân trong hiện tại và tương lai.
9. BA ĐIỀU PHÁT NGUYỆN XUẤT GIA
(Thầy Bổn sư tuyên đọc, các giới tử thành tâm đọc theo)
Điều phát nguyện thứ nhất: Ý thức được rằng xuất gia là lý tưởng sống theo hạnh nguyện xuất trần cao cả của các đức Phật và các bậc thầy tổ, con nguyện cắt bỏ hoàn toàn đời sống ái dục, trọn đời sống độc thân nhưng không cô đơn, giữ giới hạnh trang nghiêm và thanh tịnh. (1 lạy) O
Điều phát nguyện thứ hai: Ý thức được rằng xuất gia là con đường tu học và hành trì lâu dài, đòi hỏi đến lòng kiên nhẫn và nhiều nguyện lực, con nguyện vượt qua tất cả các thử thách và chướng duyên, không dễ duôi trong các khoái lạc giác quan, không đắm nhiễm thói đời, không chạy theo danh lợi thấp kém, không tham gia chính trị, không phản bội lại lý tưởng của Phật pháp, quyết chí đạt được giác ngộ và giải thoát. (1 lạy) O
Điều phát nguyện thứ ba: Ý thức được rằng xuất gia là tiếp nối lý tưởng và sự nghiệp cứu độ chúng sanh của các đức Phật và các bậc thầy tổ, con nguyện làm lớn mạnh các đức tính từ bi, trí tuệ và không sợ hãi, sống bằng thái độ và hành động vị tha cao cả của các bậc Bồ-tát để hoàn thành chí nguyện xuất trần và nối gót con đường độ sanh của các bậc tiền bối. (1 lạy) O
10. LÀM LỄ QUÁN ĐẢNH
Giờ đây, theo truyền thống của các đức Phật, thầy rưới nước thanh lương và công đức lên đầu của (các) con, giúp cho thân tâm của (các) con được thanh tịnh, phiền não được tiêu trừ, trở thành những người hiền tài trong Phật pháp về sau.
(Thị giả dâng khay đựng dụng cụ cạo tóc, chén nước trong và cành hoa nhỏ. Thầy Bổn sư cầm cành hoa nhúng vào chén nước, rưới lên mái tóc của giới tử, đồng thời đọc bài kệ sau đây với một giọng trầm hùng)
Nước đạo chứa đầy tám công đức
Rửa sạch trần cấu của muôn loài
Đưa vào thế giới mầu Hoa tạng
Chúng sanh siêu thoát không riêng ai
Nước không rửa nước, pháp thân nhiệm
Bụi không vương bụi, tự tâm khai
Đàn tràng giờ đây đã thanh tịnh
Cây héo biến thành cây tốt tươi
Cõi uế trở thành ngay cõi tịnh
Mọi loài mát mẻ, sống an vui.
Nam-mô Thanh Lương Địa Bồ-tát. (3 lần) OOO
(Đại chúng đồng tâm trì tụng câu chân ngôn dưới đây)
Cúi đầu quy y Tô-tất-đế
Thành tâm đảnh lễ Thất-câu-chi
Chúng con xưng tán Đại Chuẩn-đề
Xin nguyện xót thương và gia hộ
Nam-mô tát-đa-nẩm, tam-miệu tam-bồ-đề câu-chi-nẩm, đát-điệt-tha. Án, chiết-lệ chủ-lệ, Chuẩn-đề ta-bà-ha (3 lần) O
11. XUỐNG TÓC GIỚI TỬ
(Thầy Bổn sư giải thích ý nghĩa của cạo tóc và để chỏm)
Này (các) con, tóc trên đầu của (các) con tượng trưng cho phiền não nghiệp chướng, tích tập từ nhiều đời kiếp. Dưới sự chứng minh của Ba Ngôi Báu, Thầy cạo bỏ mái tóc của (các) con. Mong (các) con ghi nhớ sự kiện trọng đại trong đời hôm nay, chuyên tâm tu hành để trút bỏ tất cả nghiệp chướng bất thiện đã gieo trong quá khứ và hiện tại.
(Khi xướng bài kệ sau đây, thầy Bổn sư lấy dao cạo ba lát tóc trên đầu của giới tử)
Bỏ đời, theo đạo giác
Dứt ái, từ người thân
Xuất gia hoằng Phật pháp
Nguyện độ khắp thế nhân.
Nam-mô Ly Cấu Địa Bồ-tát Ma-ha-tát (3 lần) O.
(Đại chúng cùng đọc kệ xuống tóc, sau lời xướng của giới sư)
Nay cạo bỏ tóc đời
Nguyện tất cả mọi loài
Dứt sạch hết phiền não
Chứng Niết-bàn an vui.
Án tất-điện-đô mạng-đa-ra, bát-đà-da ta-bà-ha. (3 lần) OOO
(Nếu có nhiều người xuất gia thì lập lại nhiều lần cho đến khi thầy Bổn sư đã cạo 3 lát tóc tượng trưng cho tất cả các giới tử).
12. SÁCH TẤN GIỚI TỬ
(Thầy Bổn sư tuyên đọc pháp danh cho giới tử, giải thích ý nghĩa pháp danh và dòng truyền thừa trong đạo)
Trong Kinh đức Phật dạy rằng: “Sanh được làm thân người là khó, được gặp Phật Pháp Tăng lại càng khó hơn, được xuất gia với niềm chánh tín, với lý tưởng giác ngộ và độ sinh lại càng khó hơn nữa.” Hôm nay (các) con hội đã đủ phước duyên này, chính thức trở thành người xuất gia, đi trên con đường và chí hướng xuất thế độ sanh của các đức Phật, các hàng Bồ-tát, A-la-hán và các bậc thầy tổ trong đạo.
Các đức Phật, các hàng Bồ-tát và thầy tổ sẽ có mặt trong bước đường tu học và hành đạo của (các) con. Đại chúng cũng đã đem hết lòng thanh tịnh hộ niệm cho (các) con trong giờ phút hiện tại cũng như trong tương lai.
Nhờ có duyên lành đời trước, nay (các) con được tướng “đầu tròn áo vuông.” Hãy chuyên cần học Phật pháp với tinh thần thực tập và ứng dụng. Không lãng phí và thời giờ của tuổi trẻ. Hãy làm cho từng bước chân của mình trở thành lộ trình đi ra khỏi trần lao, vượt qua sông tình biển ái.
(Các) con phải thường kính tin Tam bảo, siêng học Kinh Luật Luận, từ bỏ tất cả các nghiệp xấu ác dù là nhỏ nhít, làm tất cả các việc lành một cách tình nguyện và không nề gian khó. Phải thường đem tâm cung kính các bậc trưởng thượng, nhường nhịn những người nhỏ hơn mình. Thiết lập tình huynh đệ với các huynh đệ đồng sư và các pháp hữu. Thầy bạn có dạy bảo điều hay lẽ phải, không nên chống trái mà phải vui vẻ làm theo. Khi vi phạm lỗi lầm thì phải mạnh dạn sám hối để không tái phạm trong tương lai.
Tu hạnh buông xả, không chạy theo danh lợi và đời sống vật dục. Không lạm bàn việc xấu của người khác. Chỉ lo chuyên tâm tu tập, phát triển giới định huệ. Được như vậy là đóng ba đường ác, mở cửa muôn hạnh lành, đang từng bước noi theo dấu chân xuất thế và giác ngộ của Phật.
Giờ đây, xin đại chúng nhất tâm niệm hồng danh Phật và Bồ-tát gia hộ cho giới thể của các giới tử được trọn vẹn và bất hoại. Các giới tử chấp tay trang nghiêm đồng niệm.
13. NIỆM PHẬT GIA TRÌ CHO GIỚI TỬ
(Niệm mỗi danh hiệu ba lần và đánh một tiếng chuông)
Nam-mô Thích-ca Mâu-ni Phật. O
Nam-mô Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ-tát. O
Nam-mô Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ-tát. O
Nam-mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ-tát. O
Nam-mô Địa Tạng Vương Bồ-tát. O
Nam-mô Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ-tát. O
14. HỒI HƯỚNG CÔNG ĐỨC
Xuất gia tu tập, phước tăng,
Xin đem hồi hướng xa gần, khắp nơi.
Nguyện cho tất cả trời người,
Đều vào cõi Phật, sáng ngời chân tâm. O
Nguyện trừ ba chướng trầm luân,
Sống trong trí tuệ, tịnh thanh cõi lòng.
Nguyện cho tội nghiệp tiêu mòn,
Noi theo Bồ-tát làm tròn tấm gương. O
Nguyện sanh cõi tịnh Tây Phương,
Mẹ cha chín phẩm sen vàng nêu danh,
Hoa cười, chứng ngộ vô sanh,
Cùng hàng Bồ-tát đồng hành tâm linh. O
Nguyện đem công đức tạo thành,
Hướng về tất cả chúng sanh mọi loài,
Rải ban hạnh phúc muôn nơi,
Giúp người giác ngộ, an vui đạo mầu. (3 xá) OOO
14. ĐẢNH LỄ BA NGÔI BÁU
(Đại chúng cùng chấp tay, cùng tụng và cùng lạy)
Con xin nương tựa Phật,
Bậc Phước Trí Viên Thành,
Cầu tất cả chúng sanh
Giác ngộ, phát tâm lành. (1 lạy) O
Con xin nương tựa Pháp,
Nguồn tuệ giác, từ bi,
Cầu tất cả chúng sanh
Hiểu đạo, tỏ nguồn tâm. (1 lạy) O
Con xin nương tựa Tăng,
Đoàn thể sống an vui,
Cầu tất cả chúng sanh
Hòa hợp, thương mến nhau. (1 lạy) O
MƯỜI CÔNG ĐỨC ẤN TỐNG KINH
Một là, những tội lỗi đã gây ra từ trước đến nay được tiêu trừ; nếu như đã mang những nghiệp duyên nặng nề thì sẽ được chuyển hóa thành nhẹ nhàng.
Hai là, thường được các thiện Thần ủng hộ, tránh được các tai ương hoạn nạn, ôn dịch, nước, lửa, trộm cướp, đao binh, tù ngục…
Ba là, vĩnh viễn tránh khỏi những quả báu đau khổ, oán cừu oan trái của nhiều đời và hiện tại.
Bốn là, Long Thiên Hộ Pháp thường gia hộ nên những loài Dạ-xoa, ác quỷ, rắn độc, hùm beo đều tránh xa, không dám nhiễu hại.
Năm là, thân và tâm luôn được an vui, ngày không gặp việc nguy khốn, đêm ngủ không thấy ác mộng, diện mạo hiền sáng, mạnh khỏe, an lành, việc làm thuận lợi, kết quả tốt đẹp.
Sáu là, tâm không mong cầu phước báu giàu sang, nhưng tự nhiên cơm ăn áo mặc được đầy đủ, gia đình trên thuận dưới hòa, con cháu đời đời hưởng lộc.
Bảy là, lời nói cho đến việc làm đều khiến mọi người sinh tâm vui vẻ, đi đến đâu cũng được mọi người chào đón niềm nở, kính mến, khen ngợi và tin tưởng.
Tám là, nếu mắc phải những chứng bệnh mê muội thì sẽ được trở nên thông minh lanh lợi, thân thể luôn được cường tráng khỏe mạnh, nếu phải ở những nơi thâm sơn biên địa, thì những nơi ấy cũng trở nên thịnh vượng, sung túc. Tâm thức luôn hướng về chánh đạo, sau khi mạng chung sẽ được sinh thiên.
Chín là, khi tái sinh nếu là nam thì sẽ trở thành vương tôn công tử, nếu là nữ thì sẽ trở thành thiện mỹ nhân, tướng mạo đoan trang, tâm trí siêu việt, phước lộc tròn đầy.
Mười là, thương tất cả chúng sinh như thân bằng quyến thuộc, vì chúng sinh mà gieo trồng tất cả căn lành. Nhờ công đức ấy mà thường gặp được các Đức Phật, nghe pháp, siêng năng tu tập, cuối cùng được thành Phật quả.
Ấn Quang Tổ Sư dạy: Ấn tống kinh được vô lượng công đức như vậy, nên vào những dịp chúc thọ, thành hôn, cầu phước, cầu tiêu trừ tật bệnh, cầu siêu độ hương linh… hãy tinh tấn phát tâm bồ-đề, ấn tống kinh điển, để gieo trồng cội phước cho chính mình và thân bằng quyến thuộc.